چرا تفریح برای کودک لازم است؟

تفریح شامل آن دسته از فعالیت هایی می شود که افراد در وقت آزاد خود انجام می دهند اما لزوما تفریح در همان وقت آزاد نیست.

نبض ما– بسیاری از افراد وقت آزاد دارند اما نمی دانند از آن چگونه استفاده کنند و آن را تفریح تلقی نمی کنند. به هرحال برای داشتن تفریح داشتن وقت آزاد ضروری است.

تعریف درست تفریح چیست؟

برای تفریح معانی متعددی ذکر شده است. اما به طور کلی بیان زیر را می توان تعریف تفریح به حساب آورد.

تفریح در واقع شامل آن دسته از فعالیت ها می شود که افراد آن ها را برای خودشان، برای شوخی، سرگرمی، برای بهبود خود یا برای اهدافی که خودشان تعیین می کرده اند انتخاب می کنند. نه به خاطر سود و منفعت ها و یا اهدافی که جامعه برای ایشان تعیین می نماید.

چرا نمی توانیم تفریح درستی داشته باشیم؟

هرچند تحقیقات حکایت از وجود ساعات بیکاری و وقت آزاد برای همه اقشار جامعه اعم از زنان خانه دار و شاغل گرفته تا دانش آموزان و محصلان دارند، لیکن اکثریت افراد تفریح خاصی ندارند و لذا این وقت های آزاد به نوعی بر، گرفتگی خلق، احساس ملالت، بی حوصلگی و تنش های ناشی از بیکاری می انجامد.

این در حالی است که اگر خانواده و افراد برنامه ریزی صحیحی برای زمان آزاد خود داشته باشند برای تفریحات سالم و پویا در برنامه زندگی خود جایی باز کنند، به نوعی به سلامت و بهداشت جسم و روان خود و همچنین افزایش میزان شادی و عاطفه مثبت در خویش کمک نموده اند.

ورزش و تحرک جسمانی، شرکت در گروه های اجتماعی، تلویزیون، شرکت در فعالیت های مختلف، مسافرت و گردشگری همگی از انواع تفریحاتی می باشند که می توانند تاثیر به سزایی در بهبود کیفیت زندگی ما داشته باشند.

حتماً لازم نیست راه حلی که برای تفریح به ذهنتان می رسد، همان بازی های رایج باشد. می‌توانید تفریح خاص گروه خودتان را داشته باشید. مثلاً اینکه یکی از بچه‌ها را شخصیت یک داستان قرار دهید و هر کسی یک جمله از داستان را بگوید و نفر بعد ادامه دهد. گاهی همین داستان آن قدر خنده‌دار درمی‌آید و از ذهنتان انرژی مثبت می‌گیرد که دلتان می‌خواهد هر بار که دور هم جمع شدید تکرار کنید.

تقسیم بندی تفریح

جامعه شناسان، اوقات فراغت را به دو دسته اصلی تفریح فعالانه و منفعلانه تقسیم می‌کنند. این تقسیم بندی را می‌توان در مورد تفریح ها هم به کار برد. در تفریح فعال برای خوش گذراندن انرژی جسمی یا انرژی روانی صرف می‌کنیم. بعضی وقتها برای تفریحمان انرژی ذهنی می‌گذاریم. مثلاً وقتی کتاب می‌خوانیم یا نقاشی می‌کشیم. به هر حال تفریح‌های فعال همیشه با هیجان همراه هستند.

برخلاف تفریح فعال، در تفریح منفعل انرژی جسمی یا ذهنی زیادی صرف نمی‌کنیم. واضح‌ترین نمونه تفریح منفعل، تماشای تلویزیون است البته به هر حال موقع تماشای تلویزیون فعالیت ذهنی می کنیم، اما هر چه برنامه‌ای که تماشا می‌کنیم عامه پسندتر باشد، کمتر ذهن ما را درگیر می‌کند. در تفریح منفعلانه بیشتر از اینکه مختار باشیم، تسلیم هستیم.

ترکیبی از تفریح فعال و منفعل، بگونه‌ای که تفریح فعالانه از تفریح منفعلانه بیشتر باشد، سالمترین الگوی پیشنهادی برای تفریح است.

بازی های مناسب نوزاد

تازه ترین تحقیقات حاکی از آن است که خلق و خو و عادات انسان از دوران جنینی و ۲ سال اول زندگی وی ناشی می شود و این نکته اهمیت آموزش و روش صحیح تربیت در سنین ابتدایی تولد کودک را نمایان می سازد.

کجا رفت؟

یک توپ کوچک نرم انتخاب کنید، آن را در یک ظرف درپوش دار بگذارید. از بچه بپرسید توپ کجا رفت؟ او را تشویق کنید که در ظرف را باز کند و توپ بیرون بیفتد مثل جعبه هایی که دلقکی بیرون می پرد، بیرون افتادن توپ هم برای او جالب خواهد بود. این بازی راهی است که به کودک می آموزد که چیزهایی که او نمی بیند ممکن است وجود داشته باشد. این بازی، آموزش ثبات هدف است.

وسایل آشپزخانه

ظرفهای پلاستیکی یا ظروف ماست و یا کاسه های نشکن برای این بازی مناسب می باشد. از این ظروف برای ایجاد یک برج استفاده کنید، به کودکتان کمک کنید که برج را بریزد، این فعالیت به او درس خواهد داد که نشانه گیری هدف را بیاموزد در حالی که ریزش و چیدن را هم یاد خواهد گرفت.

می توانم صدا را بشنوم

راه دیگر برای تقویت مفهوم ثبات هدف به وسیله مخفی کردن یک اسباب بازی صدادار زیر پتو و یا حوله است. ابتدا اسباب بازی را به طور جزئی با پتو بپوشانید سپس صدای اسباب بازی را در بیاورید و او را تشویق کنید که اسباب بازی را پیدا کند، دوباره اسباب بازی را پنهان کنید، البته این بار به صورت کامل، بازی را تکرار کنید، در صورت پیدا کردن اسباب بازی، کودکتان را تشویق کنید.

بازی آبی

زمان حمام را به زمان اکتشاف و بازی تبدیل کنید. قاشق های پلاستیکی و آب پاش و کاسه های پلاستیکی را در وان کودکتان بگذارید، او با آنها ریزش آب را خواهد دید و از آنها لذت خواهد برد. تفریح دیگری هم می توان کرد، یک اسفنج را به کودکتان بدهید اسفنج را خیس کنید، او از فشار دادن اسفنج و ریزش آب لذت می برد.

مامان خوابه!

نزدیک کودکتان بنشینید البته این کار بستگی به سن کودکتان دارد می توانید او را بخوابانید. به او بگویی که قصد دارید که بخوابید و چشمهایتان را ببندید بعد از چند ثانیه چشمهایتان را باز کنید و مشتاقانه به او سلام کنید یا زمان را به او بگویید مثلاً صبح بخیر یا عصر بخیر که او زمانها را هم درک کند.دیدن چشمهای مامان که باز است و شنیدن صدای تبریکش معمولاً ایجاد خنده خواهد کرد بعد از چند دورِ، مکث خود را هنگام خواب بیشتر کنید احتمال هست که کودک حدود ۶ ماهتان و یا بیشتر شروع به جیغ زدن کند و یا حتی به صورت شما ضربه بزند تا شما بیدار شوید!

بازی با برگها

با کودکتان به بیرون از خانه بروید، تنوعی از برگها را برای او جمع کنید، به او اجازه بدهید آنها را بلند کند و با دستانش بازرسی کند، بدیهی است که با نظارت شما. برخی از برگها را چروک کنید تا او آنها را بازرسی کند و عمل چروک کردن را بیاموزد که این کار در برگهای خشک صدا هم خواهد داشت. با استفاده از یک برگ بزرگ بازی دالی موشه را با او انجام دهید.

بازی غلتکی

کودکتان راروی زمین در مقابلتان بنشانید و یک ماشین اسباب بازی را روی زمین حرکت دهید او را تشویق کنید که بعد از شما این کار را انجام دهد سعی کنید که رفت و آمد ماشین را با او ادامه دهید. این کار جلو و عقب رفتن و چرخاندن و حرکت اجسام را به او یاد خواهد داد.

نقاشی

این بازی کمی کثیف کاری است اما برای کودکتان بسیار جالب خواهد بود. کودک ۸ تا ۱۲ ماهتان را روی صندلیش یا روی زمین بنشانید. در مقابل او یک برگه و چندین غدای پوره ای رنگی که صاف شده است قرار دهید، او را تشویق کنید که با دستانش نقاشی کند، خواهید دید که او شاهکار خواهد ساخت. می توانید غذاها را در صورت اجازه پزشک بافت دار تهیه کنید(به دلیل در دهان بردن کودک) که نقاشی او بافت دار باشد.

بافتهای متفاوت

چندین موضوع بافت دار را به کودک ۱۰ تا ۱۲ ماهتان بدهید، مثلاً یک تکه مقوا، روسری نرم، تکه های چمن و ماسه و … حتماً تا انتهای بازی در کنار او باشید و مراقب باشید چیزی را در دهانش نگذارد. همراه هم همه چیز را بازرسی کنید، خواهید بفهمید که او از چه بافتی بیشتر خوشش خواهد آمد مخمل کبریتی یا پشم گوسفند؟

بازی با رنگها

برای کودک۱۰ تا ۱۲ ماهتان اسباب بازی های رنگی و یا وسایل آشپزخانه رنگی تهیه کنید و به او کمک کنید که اسباب بازیهای با رنگ مشابه را در کنار هم بگذارد.مثلاً سیب قرمز و ماشین قرمز و توپ قرمز باید در یک طرف باشد. در این بازی به او کمک می کنید که کم کم با رنگها آشنا شود.

تفریحات مناسب کودک

الف- بازی های تمرینی

( بدو تولد تا ۲ سالگی) پیاژه در بیان چگونگی بازی های تمرینی، بازی را وسیله ای برای لذت بردن از حواس می داند؛ زیرا کودک لمس کردن، چشیدن، گوش کردن، حرکت اعضای بدن و احساس کیفیت مختلف اشیا را از راه به کارگیری حواس در می یابد و این امر سبب لذت بردن او می شود. کودک، با استفاده از حواس، از تقلید پا فراتر می گذارد، به تکرار می پردازد و حرکاتش، از شکل ابتدایی آزمایش و خطا، به مهارت می رسد. این حرکات تقلیدی مقدمه ای می شوند تا کودک بتواند به کارهایی پیچیده تر دست بزند.

ب- بازی های نمادی

(۲ تا ۵ سالگی) در این مرحله از بازی که از دو تا پنج سالگی ادامه می یابد، عناصری جدید وارد بازی کودکان می شوند. واقعیت ها تغییر شکل می یابند. اشیایی که وجود ندارند به وسیله اشیای دیگر نمایش داده می شوند. از تکه چوبی اسب و با قرار دادن چند بالش در کنار هم خانه یا باغچه ای می سازند. کودک در این مرحله به تمرین تجربیات زندگی می پردازد و آنها را به شکل های مختلف تجربه و آزمایش می کند.

ج- بازی های با قاعده

(۷ تا ۱۱ سالگی) در این مرحله، آثار بازی، تفریح و سرگرمی برای همه عمر باقی می ماند و همزمان با رشد کودک و گذشت زمان، به صورتی کامل تر انجام می شود. قواعد بازی،تفریح و سرگرمی های با قاعده معمولاً از بزرگترها به کوچکترها یا از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود. در بازی های با قاعده، رقابت وجود دارد و افزون بر آن، هر بازی قراردادهایی دارد که نمادی شده است و یا قرار دادهایی که امکان دارد همیشگی یا براساس توافق موقت خود بازیکنان باشد. کودک در هر سنی، به بازی،تفریح و سرگرمی های خاصی می پردازد و بعضی از آنها را رها می کند. برای مثال، بچه های کودکستانی از بازی با مکعب های چوبی دست می کشند، زیرا اشیایی از قبیل رنگ، گل رس، مداد رنگی و … فعالیت های جالب تر و متنوع تری را به آنان عرضه می کنند.وقتی کودک نمی تواند اسباب بازی ها و عروسک های خود را جاندار فرض کند، این بازی ها نیز جذابیت خود را از دست می دهد و او کم کم به سوی بازی هایی مانند فوتبال، بسکتبال، شطرنج و بازی های فکری پیچیده می رود که نیازهای فکری، جسمی، روانی و اجتماعی او را بهتر برآورده می کند.

نبض ما- گردآوری

منابع

نی نی بان، جماران