درمان و علل کلیه سنگ ساز +ویدئو
سنگ کلیه یک بیماری نسبتا شایع است که بیشتر در سنین جوانی و میانسالی در افراد بروز می‌کند و شیوع آن در مردها بیشتر از زنان است و مصرف بیش از حد نمک و مواد پروتئینی از جمله مهمترین دلایل بروز سنگ کلیه است. کلیه سنگ ساز ممکن است مشکل آفرین شود.
کلیه سنگ ساز چیست
سنگ کلیه یا (renal calculi) توده جامدی است که از کریستال ساخته شده است. سنگ کلیه معمولا از کلیه‌ها نشأت می‌گیرد اما میتواند هرجایی در طول دستگاه ادراری شما ساخته شود.
چرا کلیه سنگ ساز میشود؟
علل ایجاد سنگهای کلیوی متعددند.
ادرار غلیظ شده
در مرسوم‌ترین حالت، ادرار غلیظ شده امکان کریستالی شدن و چسبیدن مواد معدنی به یکدیگر را فراهم می سازد. حرکت و عبور سنگ کلیه غالباً با درد همراه است. به طور معمول درد از ناحیه پهلو و یا کمر دقیقاً در زیر دنده‌ها شروع می شود و به سمت تحتانی شکم و یا لگن حرکت می‌کند. زمانیکه سنگ وارد مجاری ادراری می شود شدت درد تغییر می یابد.
مصرف بیش از حد برخی مواد غذایی
مصرف بیش از حد برخی مواد غذایی ریسک ابتلا به برخی سنگهای کلیوی را افزایش می دهند. از جمله:
- مصرف زیاد نمک و یا سدیم بالا
- مصرف زیاد ویتامین D
- رژیم‌های غذایی پرپروتئین
- مصرف زیاد قند
عدم نوشیدن آب
ننوشیدن مقادیر کافی آب روزانه ریسک ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می دهد. افرادی که در مناطق با آب و هوای گرم زندگی می کنند و یا تعریق زیادی دارند بایستی بیش از دیگران آب بنوشند.
سایر علت‌ها برای کلیه سنگ ساز
- کم تحرکی
- اختلال در دستگاه ادراری
- تنگی مادرزادی حالب نیز می تواند
- سوابق خانوادگی پرکاری غدد تیروئید و پاراتیروئید
- سابقه سنگ کلیه در خانواده
انواع سنگ کلیه
انواع مختلف سنگهای کلیوی عبارتند از :
سنگ کلسیمی
سنگ های کلسیمی شایع ترین هستند. آن ها میتوانند از کلسیم اگزالات، فسفات، مالئات ساخته شوند. خوردن غذاهای غنی از اگزالات کم میتواند ریسک ایجاد این نوع سنگ را در شما کاهش دهد. غذاهای با اگزالات زیاد شامل چیپس، بادام زمینی، شکلات، چغندر و اسفناج می باشد.
میزان اگزالات در برخی میوه‌جات، سبزیجات و آجیل و شکلات بیشتر است. کبد نیز قادر به تولید اگزالات است. نوع تغذیه، مقادیر بالای ویتامین D، عمل جراحی بای پس روده و اختلال در سوخت و ساز بدن می تواند منجر به افزایش کلسیم و اگزالات در ادرار شود. سنگ های کلسیمی در برخی موارد به صورت کلسیم فسفات رسوب می کنند.
استرووایت
این نوع سنگ کلیه بیشتر در زنان با عفونت های دستگاه ادراری یافت می شود. این سنگ ها میتوانند بزرگ شوند و باعث انسداد ادرار شوند. این سنگ ها توسط یک عفونت کلیه ایجاد می شوند. درمان عفونت های حاد می تواند از ایجاد سنگ های استرووایت جلوگیری کند. رشد این سنگ ها معمولا بدون هیچ عارضه جانبی و بسیار سریع است.
اسید اوریک
این نوع از سنگ کلیه در مردان نسبت به زنان شایع تر است. اینها می توانند در افراد مبتلا به نقرس یا افرادی که شیمی درمانی می کنند رخ دهند. هنگامی که ادرار بسیار اسیدی است این نوع سنگ ایجاد میشود.
یک رژیم غذایی حاوی پورین میتواند مقدار اسیدی ادرار را افزایش دهد. پورین یک ماده بی رنگ در پروتئین حیوانی مانند ماهی، صدف و گوشت است.
این سنگ در افرادی تولید می شود که کمتر آب می نوشند. عوامل ژنتیکی نیز در بروز سنگ اسید اوریک موثر هستند.
سنگ سیستین
سنگ های سیستین نادر هستند. اینها در مردان و زنان مبتلا به سیستین اوری ایجاد می شود. منشا این نوع سنگ معمولا ژنتیکی است و معمولا به دلیل دفع بیش از حد اسید آمینه در کلیه ها رخ می دهد.
علائم سنگ کلیه
کلیه های سنگ ساز به علت درد شدید شناخته شده اند. تا زمانی که سنگ شروع به حرکت و دفع سنگ کلیه از حالب اتفاق نیفتد، علائم سنگ کلیه ممکن است رخ ندهد. این درد شدید کولیک کلیه نامیده میشود. شما ممکن است در یک طرف از پشت یا شکم درد داشته باشید.
در مردان درد ممکن است به ناحیه کشاله ران منتقل شود. درد کولیک کلیوی به مرور زمان می تواند خفیف و شدید شود، همچنین افراد مبتلا به کولیک کلیوی بی‌قرارترند.
یک سنگ کلیه زمانی منجر به ظهور علائم می شود که وارد میزنای شود. میزنای لوله ارتباط دهنده کلیه و مثانه است. در این زمان علائم و نشانه های زیر ظهور می کنند:
- خون در ادرار (ادرار صورتی، قرمز یا قهوه ای رنگ)
- استفراغ
- حالت تهوع
- تغییر رنگ ادرار و یا بوی بد
- تب و لرز در صورت وجود عفونت کلیه
- نیاز مکرر به ادرار کردن
- ادرار کردن به مقدار کم
- درد شدید در ناحیه پهلو و کمر ،درست در پایین دنده ها
- درد منتشرشونده به سمت تحتانی شکم و لگن
- درد در هنگام دفع ادرار
- تهوع و استفراغ
عوامل خطر برای سنگ کلیه
بزرگ ترین عامل خطر برای سنگ کلیه تولید کمتر از یک لیتر ادرار در روز است به همین دلیل است که سنگ های کلیه در نوزادان نارس که مشکلات کلیوی دارند رایج است. سنگ های کلیه بیشتر احتمال دارد بین سنین ۲۰ تا ۴۰ سالگی رخ دهد. عوامل مختلف میتواند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهد.
معمولا ساکنین قفقاز نسبت به آمریکا و آفریقا ریسک بالاتری برای ابتلا به سنگ کلیه دارند. با توجه به موسسه ملی دیابت بیماری های گوارشی کلیه (NIDDK) رابطه جنسی نیز نقش موثری در بروز سنگ کلیه دارد و در مردان نسبت به زنان سنگ های کلیه بیشتر ایجاد می شوند.
می تواند خطر شما را افزایش دهد همانطور که سابقه خانوادگی در میزان ابتلا تاثیر دارد.
از دیگر عوامل خطر کلیه سنگ ساز عبارتند از:
- کم آبی
- چاقی
- رژیم پر پروتئین ، نمک و قند
- وضعیت هایپرپاراتیروئید
- جراحی بای پس معده
- بیماری های التهابی روده ای که جذب کلسیم را افزایش میدهند
- مصرف داروهایی نظیر دیورتیک ها، داروهای ضد تشنج و آنتی اسید های مبتنی برکلسیم
چرا کلیه سنگ ساز میتواند مشکل‌ساز شود؟
سنگ ها معمولا در کلیه نمی‌مانند. گاهی آن ها از کلیه به حالب ها منتقل می شوند. حالب ها کوچک تر و ظریف اند و سنگ ها ممکن است بسیار بزرگ باشند و به راحتی به مثانه منتقل نشوند.
انتقال سنگ ها به حالب ممکن است سبب ایجاد اسپاسم و تحریک حالب شده و باعث بروز خون در ادرار شود. گاهی اوقات سنگ ها جریان ادرار را مسدود می کنند و این یک انسداد ادراری نامیده می شود. انسداد ادراری میتواند به سمت عفونت و آسیب های کلیوی کشیده شود.
آزمایش و تشخیص سنگ کلیه
تشخیص سنگ های کلیه نیاز به ارزیابی کامل پیشینه سلامت و یک معاینه ی فیزیکی دارد . تستها شامل:
- تست خون برای کلسیم ،فسفر ،اسید اوریک و الکترولیت ها
- BUN و کراتینین برای ارزیابی عملکرد کلیه
- آنالیز ادرار برای بررسی کریستال ها، باکتری ها، خون و سلول های ایمنی
- نمونه برداری از سنگ های منتخب برای تعیین نوع
همچنین آزمایش های زیر می توانند از بروز سنگ کلیه پیشگیری کنند:
- اشعه ایکس شکم
- پیلو گراف وریدی
- پیلو گراف برگشت پذیر
- سونوگرافی کلیه
- ام آر آی شکم و کلیه ها
- سی تی اسکن شکم
درمان کلیه سنگ ساز
درمان با توجه به نوع سنگ طراحی شده است. سنگ ها در ادرار می توانند برای ارزیابی جمع آوری شوند مصرف ۶ تا ۸ لیوان آب در روز باعث افزایش جریان ادرار میشود. افرادی که دچار خشکی یا تهوع شدید و استفراغ هستند ممکن است نیاز به مایعات داخل وریدی داشته باشند.
۱-دارو برای کلیه سنگ ساز
تسکین درد ممکن است به دارو های مخدر نیاز داشته باشد حضور عفونت نیاز به درمان با آنتی بیوتیک دارد. داروهای دیگر عبارت اند از:
- آلوپورینول برای اسید اوریک
- دیورتیک ها
- بی کربنات سدیم یا سیترات سدیم
- محلول های فسفر
۲-لیت تریپسی
لیت تریپسی موج ضربه ای extracorporeal با استفاده از امواج صوتی برای شکستن سنگ های بزرگ بطوری که آن ها به راحتی از حالب به مثانه شما بروند.
این روش می تواند ناراحت کننده باشد و ممکن است نیازی به بی حسی موضعی باشد و این می تواند کبودی در شکم و پشت و خونریزی در اطراف کلیه و ارگانهای اطراف آن ایجاد کند .
۳-نفرولیتوتومی پوستی (جراحی تونل )
سنگ ها از طریق یک برش کوچک در پشت شما برداشته می شوند و در موارد زیر این جراحی مورد نیاز است:
- وقتی سنگ باعث انسداد و عفونت یا باعث صدمه به کلیه ها شده است
- وقتی سنگ ها برای عبور بسیار بزرگ شده اند
- وقتی درد قابل کنترل نباشد
۴-اورتروسکوپی
هنگامیکه یک سنگ در مثانه یا حالب گیر می کند پزشک ممکن است از دستگاهی بنام اورتروسکوپ استفاده کند تا آن را حذف کند. یه سیم کوچک که به دوربین متصل است در داخل مجرای پیشابراه قرار می گیرد و به مثانه منتقل می شود . قفس کوچکی برای برداشتن سنگ و حذف آن استفاده می شود .
۵. درمان گیاهی کلیه سنگ‌ساز
در ادامه به معرفی برخی مواد غذایی که میتواند به عنوان درمان کلیه سنگ ساز در نظر گرفته شود، اشاره می‌کنیم:
خربزه
یکی از درمان هایی که برای از بین بردن سنگ کلیه پیشنهاد می شود، استفاده از خربزه است. خربزه می تواند به عنوان یک دارو در درمان سنگ های کلیه موثر باشد و به بهبود عملکرد سیستم ادراری و کلیوی کمک کند.
یکی از راه هایی که در طب سنتی برای درمان سنگ کلیه وجود دارد استفاده از تخم خربزه است. برای این منظور باید تخم خربزه را خشک کرد و بعد از بودادن آن را آسیاب کرد و خورد.
خوردن یک قاچ (حدفاصل 2 خط روی خربزه یک قاچ محسوب می شود) خربزه با پوست، یکی دیگر از راه های از بین بردن سنگ کلیه است. افرادی که نمی توانند خربزه را با پوست بخورند می توانند آن را رنده کنند و بخورند.
پرتغال
علاوه بر خربزه می توان برای درمان سنگ کلیه از پرتقال هم کمک گرفت. برای این منظور باید 3 روز پشت سر هم از پرتقال به عنوان غذا استفاده کرد و در این مدت فرد نباید هیچ نوع ماده غذایی دیگری را بخورد، البته پرتقالی که برای این منظور انتخاب می شود باید شیرین باشد تا معده را اذیت نکند.
پرتقال حاوی ماده ای به نام «اگزالات» است و سنگ کلیه هم از «کلسیم اگزالات» ساخته شده است و زمانی که اگزالات پرتقال در کنار «کلسیم اگزالات» سنگ کلیه قرار می گیرد، باعث جداشدن کلسیم می شود و کلسیم جداشده از اگزالات از بدن خارج می شود.
طالبی
یکی از راه های درمان سنگ کلیه خوردن طالبی است. افرادی که مبتلا به سنگ کلیه هستند باید به مدت 14 شب به جای شام فقط طالبی بخورند.
روغن بادام
علاوه بر طالبی برای درمان سنگ کلیه می توان از روغن بادام شیرین استفاده کرد. یکی لیوان آب ولرم را باید با یک استکان کوچک (20 سی سی) روغن بادام شیرین ترکیب کرد و آن را نوشید، البته باید از اصل بودن روغن بادام شیرین اطمینان پیدا کرد.
گیاهان سنگ شکن
برگ توت فرنگی می تواند به درمان سنگ کلیه کمک کند. افرادی که به سنگ کلیه مبتلا هستند می توانند 40 گرم از برگ توت فرنگی را با یک لیتر آب به مدت 3 تا 4 دقیقه بجوشانند. سپس، این محلول را هر 5 ساعت یک بار بنوشند. افرادی که به سنگ کلیه مبتلا هستند می توانند نصف استکان آب کرفس را با عرق بهارنارنج ترکیب کنند و قبل از هر غذا بنوشند.
استفاده از دانه بوداده خرمالو یکی دیگر از درمان های کلیه سنگ ساز است باید دانه خرمالوی بو داده شده را آسیاب کرد و یک قاشق چای خوری از پودر آن در یک لیوان آب جوش به مدت 20 دقیقه دم کرد. خوردن این نوشیدنی به مدت 3 روز برای رفع سنگ توصیه می شود.
بخور نخورهای بیماران دارای کلیه سنگ ساز
- گوشت شتر، گاو، گوساله، گوشت‌های مانده و ماهی شور برایشان مضر است و در مقابل مرغ، جوجه و گوشت پرندگان برایشان مناسب است.
- نان فتیر به دلیل اینکه باد در شکم تولید می‌کند برای افرادی که دچار سنگ کلیه می‌شوند مناسب نیست اما در مقابل نان خشکار که گندم آن شسته نشده و سبوس آن گرفته نشده، برایشان توصیه میشود.
- کله پاچه، حلیم، رشته، غذاهای مانده و فریزری، قارچ، غذاهای کنسروی، بادمجان و تخم‌مرغ آب‌پز برایشان مضر است و در مقابل غذاهایی که نمک کمی دارند زرده تخم‌مرغ نیمه برشته شده و غذاهایی که با گوشت پرندگان وروغن کنجد یا روغن بادام باشد برایشان توصیه میشود. زیتون پرورده، کرفس، عسل، مویز، فلفل و نوشیدنی مانند عرق بهار نارنج برایشان خوب است.
- شفتالو، زردآلو و گلابی از جمله میوه‌های مضر برای این افراد است اما خیار، آلبالو، انجیر، انگور، خربزه و زالزالک از جمله میوه‌هایی است که مصرف آن یکساعت بعد از غذا برایشان توصیه میشود.
پرسش
سلام آقای دکتر ببخشید میخوام یک سوال ازت بپرسم کلیه هام سنگ ساز هست ودو سه روز درد میکنه راه درمان باتشکر