آنژیوگرافی قلب چیست؛ آیا شما هم باید آنژیوگرافی انجام دهید؟

آنژیوگرافی قلب یک روش تشخیص برای بررسی گرفتگی عروق قلب می باشد. برای آگاهی علائم این عارضه و درمان آن با ما همراه باشید.

آنژیوگرافی قلب چیست؟

آنژیوگرافی نام روشی تشخیصی است که در آن با استفاده از پرتوهای اشعه ی X و تزریق ماده ای حاجب عروق قلبی شما (عروق کرونری) توسط پزشک مشاهده می شوند. این روش برای بررسی وجود و تعیین میزان گرفتگی عروق کرونری استفاده می شود.

چه زمانی آنژیوگرافی لازم است؟

زمانی که پزشک متخصص قلب شما بر اساس سوالاتی که از شما می پرسد و معاینه ی فیزیکی و یافته های سایر تست های تشخیصی (مثل نوارقلب˛ اکوکاردیوگرافی˛ تست ورزش و یا اسکن هسته ای و …) به این نتیجه برسد که برای شما احتمال انسداد عروق کرونری مطرح می باشد به شما توصیه خواهد کرد تا آنژیوگرافی برای شما انجام شود. علائمی که می تواند مطرح کننده ی گرفتگی عروق کرونری باشد شامل دردهای فشارنده ی قفسه ی سینه حین فعالیت که به فک یا دست ممکن است تیر بکشند و یا احساس تنگی نفس حین فعالیت می باشند. البته بیمارانی که دچار سکته های قلبی حاد شده باشند و یا به دلیل مشکلات دریچه ای کاندید جراحی قلب باز باشند نیز تحت آنژیوگرافی قرار خواهند گرفت.

آنژیوگرافی چگونه انجام میشود؟

برای انجام آنژیوگرافی لازم است تا لوله ای (به نام کاتتر) از طریق یکی از سرخرگ های پا (فمورال) یا دست (رادیال) وارد سرخرگ اصلی بدن شما (آئورت) شده و سپس پزشک زیر تابش اشعه ی X این لوله را به سمت قلب شما و عروق کرونری هدایت می کند تا بتواند آنها را در مرحله ی بعدی مشاهده کند. پس از رسیدن این لوله به عروق کرونری پزشک ماده ای حاجب را در عروق شما تزریق می کند و شکل این عروق و وجود یا عدم وجود و درصد شدت تنگی را در این عروق ارزیابی می کند.

خطرات آنژیوگرافی قلب

در دنیای طب هر اقدام تشخیصی و درمانی می تواند با خطراتی همراه باشد و آنژیوگرافی نیز از این موضوع مستثنی نیست. البته نباید فراموش کرد که احتمال بروز هر یک از عوارض زیر اندک است و در دستان پزشک توانمند و با تجربه احتمال اینکه این عوارض مشاهده شوند بسیار پایین می باشد. از جمله ی این عوارض می توان به موارد زیر اشاره کرد :

• آسیب به سرخرگ هایی که از آنها برای وارد کردن کاتتر استفاده می شود (پارگی رگ/تجمع خون/خونریزی)
• سکته مغزی
• سکته ی قلبی
• ریتم های نامنظم قلبی (آریتمی ها)
• حساسیت به ماده ی حاجبی که داخل عروق کرونری تزریق می شوند و بروز واکنش های حساسیتی نظیر کهیر و ضایعات پوستی و خارش
• آسیب کلیوی به دنبال تزریق ماده‌ی حاجب

به دلیل احتمال بروز – هر چند اندک – هر یک از این عوارض است که معمولا پزشکان متخصص قلب پیش از اینکه توصیه به انجام آنژیوگرافی کنند از روش های تشخیصی مثل تست ورزش و اسکن هسته ای استفاده می کنند تا اطمینان حاصل کنند که احتمال انسداد کرونری بالا می باشد و انجام آنژیوگرافی برای شما با تحمیل خطر بیهوده همراه نخواهد بود.

اقدامات قبل از آنژیوگرافی

حتما قبل از آنژیوگرافی به پزشک خود در مورد تمامی داروهایی که استفاده می کنید و تمامی بیماری های همراه خود اطلاع دهید.

• بیمارانی که سابقه ی بیماری های کلیوی دارند به دلیل سمیت ماده ی حاجب برای کلیه شان ممکن است در معرض خطر بیش تری از این نظر باشند و حتما نیازمند مراقبت های خاص قبل از انجام آنژیوگرافی هستند.
• برخی داروها نظیر متفورمین که برای کنترل قند خون استفاده می شود باید از 24 ساعت قبل از انجام آنژیوگرافی قطع شده باشند.
• داروهای مسکن نظیر دیکلوفناک˛ ایندومتاسین و ایبوپروفن (ژلوفن) باید از 24 ساعت قبل از انجام آنژیوگرافی استفاده نشوند.
•  بیمارانی که وارفارین برای رقیق کردن خون استفاده می کنند حتما پزشک خود را در جریان قرار دهند زیرا عدم کنترل آزمایش PT/INR این افراد می تواند با احتمال خونریزی بالا در حین آنژیوگرافی همراهی داشته باشد.
• اگر سابقه ی حساسیت قبلی دارید نیز برای پیش گیری از بروز واکنش های حساسیتی به پزشک خود اطلاع دهید.

• سعی کنید شب قبل استراحت کافی داشته باشید. روز قبل آب و مایعات به میزان کافی استفاده کرده و روز انجام آنژیوگرافی باید ناشتا باشید. سعی کنید از ساعت 12 شب قبل از انجام آنژیوگرافی دیگر ماده ی خوراکی استفاده نکنید. اگر مبتلا به دیابت هستید به پزشک خود اطلاع دهید تا در مورد مصرف انسولین شما را راهنمایی کنید.
• اگر دچار استرس و اضطراب بالا هستید حتما به پزشک خود اطلاع دهید در صورت نیاز برای شما داروی آرام بخش تجویز شود که حین انجام آنژیوگرافی قلب تجربه ی آرام و بدون نگرانی داشته باشید.

•  روز انجام آنژیوگرافی تمامی مدارک قبلی و داروهای مصرفی خود را به همراه داشته باشید.

آنژیوگرافی قلب چه مدت طول میکشد؟

در زمان انجام این عمل شما روی تخت مخصوص در اتاق مخصوص این کار که “کت لب” نامیده می شود دراز می کشید. بر اساس اینکه آنژیوگرافی به صلاح پزشک شما از طریق دست یا پا انجام خواهد شد ابتدا با اندکی ماده ی بی حس کننده آن ناحیه به صورت موضعی بی حس می شود. سپس پزشک شما ابتدا دسترسی به شریان های شما را فراهم خواهد کرد و پس از آن کاتتر وارد عروق شما خواهد شد و تصویربرداری از عروق قلبی شما صورت خواهد گرفت. طول دقیق انجام این عمل را نمی توان از پیش مشخص کرد ولی معمولا بین 15 تا 30 دقیقه ممکن است به طول بیانجامد. در طول انجام این عمل شما هوشیار هستید و در صورت بروز هر گونه مشکلی می توانید با ایشان صحبت کنید.

بعد از آنژیوگرافی چه باید کرد؟

پس از اینکه آنژیوگرافی قلب به اتمام می رسد پزشک شما تصاویر به دست آمده را مرور می کند تا بتواند بر اساس یافته های آن بهترین تصمیم را بگیرد. ممکن است شما گرفتگی اندکی داشته باشید یا اینکه شدت گرفتگی ها در حدی باشد که نیاز به درمان دارویی باشد. در برخی بیماران نیز تنگی ها ممکن است در حدی شدت داشته باشند که نیاز به انجام آنژیوپلاستی باشد که بر اساس صلاح دید پزشک شما در همان جلسه یا روز دیگری می تواند انجام شود.

پس از پایان آنژیوگرافی در قدم اول باید کاتتر وارد شده به بدن شما خارج شود. چون خروج این کاتتر با خونریزی همراهی دارد بر اساس روش انجام آنژیوگرافی از دو راه برای کنترل این خونریزی استفاده می شود :

– اگر این عمل بر روی شما از راه پا (فمورال) انجام شده باشد کیسه ی شنی بر روی آن ناحیه قرار داده می شود و این کیسه بین 4 تا 6 ساعت روی پای شما خواهد بود.

– اگر آنژیوگرافی از راه دست (رادیال) انجام شده باشد دستبندی پلاستیکی که با هوا پر می شود به دور دست شما بسته خواهد شد. معمولا این دستبند بعد از یک تا دو ساعت باز می شود.

در مورد اینکه چه زمانی می توانید از تخت پایین آمده و راه بروید پزشک شما بر اساس جواب آنژیوگرافی شما تصمیم خواهد گرفت . هم چنین در مورد شروع مصرف داروها پس از این عمل نیز با پزشک خود مشورت کنید و از مصرف بدون اطلاع پزشک خودداری کنید.

پس از انجام این روش زمان ترخیص شما بر اساس نتیجه ی آن مشخص خواهد شد. در مواردی همان روز و در موارد دیگری فردای آن روز شما پس از ویزیت پزشک از بیمارستان ترخیص خواهید شد. زمان ویزیت بعدی شما در زمان ترخیص به شما اطلاع داده خواهد شد. سعی کنید تا 24 ساعت پس از ترخیص مایعات زیادی مصرف کنید.

محل آنژیوگرافی شما ممکن است حتی تا چند روز مقداری دردناک باشد و کبود شده باشد که در اکثر مواقع بدون مشکل خاصی خود به خود برطرف می شود. هم چنین شما می توانید فردای روز آنژیوگرافی پانسمان روی آن را بردارید و استحمام کنید.

ویدیو نحوه انجام آنژیوگرافی

در این سری از ویدیوها، نحوه انجام آنژیوگرافی که توسط دکتر نجفی انجام می شود را می توانید مشاهده کنید:

خطرات بعد از آنژیوگرافی قلب

اگر پس از ترخیص و رفتن به منزل هر یک از علایم زیر را داشتید باید فورا پزشک خود را در جریان قرار دهید:

• اگر در محل انجام آنژیوگرافی خونریزی یا تورم جدیدی مشاهده می کنید و در صورتی که کبودی محل انجام آنژیوگرافی رو به بزرگ شدن باشد.
• اگر دچار تب شدید یا از محل انجام آنژیوگرافی ترشحات چرکی خارج شد.
• اگر در انگشتان دست یا پای محل آنژیوگرافی احساس گزگز یا سرما یا درد کردید.
• اگر درد قفسه ی سینه یا تنگی نفس پیدا کردید.