آنزیم های کبدی چیست و چرا تا این اندازه مهم است؟
بالا بودن آنزیم های کبدی یکی از مشکلاتی که امروزه بشر به صورت رایج با آن درگیر است. در این مشکل به صورت کلی عملکرد بدن مختل شده و مشکلات بسیاری ایجاد می‌شود به همین جهت بعد از تشخیص بالا بودن میزان آنزیم‌های کبدی به سرعت درمان این مشکل شروع می‌شود.
آنزیم های کبدی چیست
آنزیم‌های کبد از جمله حیاتی‌ترین آنزیم‌های بدن انسان هستند. اختلال در عملکرد این آنزیم‌ها سبب اختلال در عملکرد بدن و ایجاد بیماری‌های جدی و خطرناکی می‌شوند. همانطور که می‌دانید کبد در قسمت فوقانی حفره شکمی و در سمت راست قرار گرفته است.
عملکرد آنزیم های کبدی
آنزیم‌های کبدی در بدن انسان عملکردهای متفاوتی را دارا هستند و موارد فوق تنها بخشی از عملکردهای این عضو در بدن می‌باشد. عملکردهای متعددی برای کبد در زندگی یک انسان شناخته شده است برخی از کارکرد‌های کبد و آنزیم‌های کبد به شرح زیر است :
- سم زدایی خون و کبد
- تولید فاکتوری‌های که سبب لخته شدن خون می‌شوند
- تولید آلبومین
- متابولیزه کردن دارو‌ها و مواد مغذی
- ذخیره ویتامین، چربی و غیره
- تولید گلوکز
- و غیره
اگر در میزان آنزیم‌های کبدی اختلال ایجاد شود مشکلات بسیاری برای فرد مبتلا به اختلال در آنزیم‌های کبدی ایجاد می‌شود.
میزان نرمال آنزیم های کبدی
آزمایشاتی که به منظور سنجش میزان آنزیم‌های کبدی انجام می‌شود، آزمایشات متداول خون است. این آزمایشات عملکرد کبد و آسیب‌های احتمالی وارده به کبد را مورد بررسی قرار می‌دهد. یکی از ساده‌ترین آزمایشات که به منظور سنجش آنزیم‌ها انجام می‌شود آزمایش خون ساده است که به واسطه آن سطح آنزیم‌های خاص کبدی در خون مورد بررسی قرار می‌گیرد.
به صورت عادی آنزیم‌های کبدی درون کبد قرار گرفته‌اند و اگر آسیب دیدگی در رابطه با کبد وجود نداشته باشد این آنزیم‌ها در خون دیده نمی‌شوند. زمانی که در آزمایش خون فرد مراجعه کننده میزان مشخصی از این آنزیم‌ها مشاهده شود نشان دهنده آسیب کبد می‌باشد. همانطور که می‌دانید آنزیم‌ها پروتئین‌هایی هستند که به عنوان کاتالیزور در واکنش‌های حیاتی بدن ایفای نقش می‌نمایند.
پرکاربرد‌ترین و حساس‌ترین آنزیم‌های کبدی آمینوترانسفرازها هستند. این آنزیم‌ها شامل آسپارتات آمینو ترانسفراز که به اختصار AST یا SGOT شناخته می‌شود و آلانین آمینوترانسفراز که به اختصار ALT یا SGPT شناخته می‌شود. این آنزیم‌ها به صورت عمده در سلول‌های کبدی و به صورت محدود در سلول‌های عضلانی وجود دارند. اگر که کبد یا سلول‌های کبدی آسیب ببینند این آنزیم‌ها وارد خون می‌شوند و سطح آنزیم AST و آنزیم ALT از میزان نرمال خود بالاتر می‌رود.
در نهایت بر اساس آزمایش خون پزشک معالج متوجه وجود بیماری کبدی می‌شود. البته در آزمایش‌های سنجش آنزیم‌های کبدی، آنزیم‌های دیگری همچون گاما گلوتامیل ترپپپتیداز که به اختصار GGT و غیره نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد اما مهم ترین آنزیم‌ها AST و ALT است. در ادامه به بررسی میزان نرمال بودن آنزیم‌های کبدی می‌پردازیم:
- مقدار طبیعی AST در خون حدود 5 تا 40 واحد در هر لیتر است.
- مقدار طبیعی ALT در خون حدود 7 تا 56 واحد در هر لیتر است.
البته باید به این نکته اشاره کنیم که محدود اعداد آزمایشات آنزیم‌های کبدی بستگی به تکنیک و پروتکل مورد استفاده قرار گرفته در آزمایشگاه‌های متفاوت در دنیا دارد و به همین منظور می‌تواند این اعداد کمی متفاوت باشد. معمولا در آزمایشگاه‌ها میزان طبیعی آنزیم‌های کبدی در برگه آزمایش مشخص است.
علت بالا رفتن آنزیم های کبدی
بالا بودن آنزیم‌های کبدی معمولا سبب بروز مشکلات بسیاری در بدن انسان می‌شوند و به عنوان یکی از مشکلات سلامتی به شمار می‌روند. عوامل متعددی در بالا بودن آنزیم‌ها تاثیر گذار هستند. به عنوان مثال می‌توان گفت برخی از بیماری‌ها یا موقعیت‌های خاصی که بیمار در آن قرار می‌گیرد سبب بالا رفتن آنزیم کبدی می‌شود.
برخی از عوامل بالا رفتن آنزیم های کبدی به شرح زیر است :
هپاتیت
هپاتیت سبب التهاب یا تورم کبد می‌شود که در واقع این التهاب یا تورم سبب بالا رفتن میزان آنزیم‌های کبدی می‌شود.
کبد چرب
یکی از مشکلاتی است که امروزه به صورت رایج در میان افراد زیادی وجود دارد در این مشکل چربی بیش از حدی در کبد جمع می‌شود که در نهایت تجمع این چربی‌ها افزایش آنزیم کبد را شاهد خواهیم بود.
سندرم متابولیک
یکی از بیماری هایست که سبب افزایش آنزیم‌های کبد می‌شود. در واقع این بیماری از جمله از عوامل خطرناک به جهت ابتلا به بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و دیابت می‌باشد.
سیروز
از جمله مشکلاتی است که در طی آن بافت کبد از زخم‌های متعددی پر می‌شود.
سوء استفاده از مواد مخدر
یکی از مهم‌ترین عواملی که می‌تواند بر بالا بودن آنزیم‌های کبد تاثیر گذار باشد، سوء استفاده از مواد مخدر است.
علائم بالا بودن آنزیم های کبدی
در ادامه به علائمی که نشان دهنده بالا بودن میزان آنزیم‌های کبدی است می‌پردازیم. بالا بودن آنزیم‌های کبدی به خودی خود هیچ گونه علائمی ندارند به همین جهت معمولا پزشک به علت بالا بودن آنزیم کبدی آزمایشات مربوط به این آنزیم‌ها را انجام نمی‌دهد. اگر که پزشک تشخیص دهید فردی دارای هپاتیت می‌باشد یا برخی از علائم هپاتیت از جمله زردی، درد در ناحیه شکم، ادار تیره رنگ، ضعف، خستگی، اشتهای کم و غیره را دارا است آزمایش آنزیم‌ها را برای فرد تجویز می‌نماید تا متوجه شود که ایا آنزیم‌های کبد فرد مراجعه کننده بالا است یا خیر.
علاوه بر این موارد اگر پزشک موارد زیر را در بیمار مراجعه کننده مشاهده نماید نیز آزمایش آنزیم‌های کبد را تجویز می‌نماید تا متوجه شود که آیا فرد آنزیم‌های کبدی نرمالی دارد یا خیر :
- اعتیاد نوشیدن مشروبات الکلی
- اعتیاد به استفاده از مواد مخدر
- سابقه خانوادگی در رابطه با بیماری‌های کبدی
- اضافه وزن
- دیابت
علت پایین بودن آنزیم های کبدی
همانطور که بالا بودن آنزیم‌های کبد می‌توانند خطرناک باشند و نیاز به درمان و پیگیری دارند، پایین بودن آنزیم‌های کبدی نیاز نیازمند پیگیری و درمان است. علت‌های پایین بودن آنزیم‌های کبد کاملا بستگی به اختلالی که در بدن ایجاد شده است دارد و پزشک معالج این عوامل را تشخیص می‌دهد و بر اساس عوامل درمان مناسب را تجویز می‌نماید.
راه پایین آوردن آنزیم های کبدی
زمانی که شما متوجه بالا بودن میزان آنزیم‌های کبدی خود می‌شوید باید به پزشکی متخصص به جهت پایین آوردن آنزیم‌ها خود مراجعه نمایید تا بر اساس سطح بالا بودن آنزیم‌های کبد راه درمانی برای شما تجویز شود به صورت کلی درمان بالا بودن سطح آنزیم‌ها به صورت‌های زیر انجام می‌شود:
- داروهای شیمیایی که بر اساس میزان آنزیم‌هایی که بالا است توسط پزشک متخصص تجویز می‌شود.
- رژیم غذایی به عنوان مکملی برای داروهای شیمیایی به منظور کاهش آنزیم‌های کبد به شمار می‌رود.
- طب سنتی؛ تحت نظارت پزشک متخصص شما می‌توانید از روش‌های سنتی برای درمان بالا بودن آنزیم‌های کبد استفاده نمایید.
- استفاده از گیاهان درمانی؛ با توجه به تشخیص پزشک و نوع درمان می‌توانید از گیاهان درمانی و دارویی که به این منظور مناسب هستند استفاده نمایید.
در رابطه با کاهش آنزیم‌های کبدی توجه داشته باشید که تمامی این موارد باید تحت نظر پزشک انجام شود و به هیچ وجه خوددرمانی را انجام ندهید.
مواد غذایی مناسب برای پایین آوردن آنزیم‌های کبدی
همانطور که می‌دانید رژیم غذایی یکی از اساسی‌ترین راه‌ها برای درمان بیماری‌های کبدی و پایین آوردن آنزیم‌های کبد می‌باشد. در واقع اگر آنزیم‌های کبدی شما در میزان درست خود قرار نداشته باشند عملکرد بدن شما مختل می‌شود به همین جهت پزشکان علاوه بر درمان دارویی و درمان گیاهی از شما می‌خواهند که برای پایین آوردن آنزیم‌ها از رژیم غذایی مناسبی استفاده نمایید. در ادامه به برخی از مواد غذایی مناسب که برای پایین آوردن آنزیم‌های کبدی پیشنهاد می‌شوند خواهیم پرداخت :
- تا آنجا که می‌توانید از میوه و سبزیجات تازه استفاده نمایید.
- گیاهانی که دارای میزان بالایی از فیبر هستند می‌توانند در رابطه با کاهش آنزیم‌های کبدی نقش موثری ایفا نمایند. به عنوان مثال شما می‌توانید از حبوبات و غلات کامل به عنوان منابع فیبری بالا استفاده نمایید.
- تا جای ممکن از مصرف قند، نمک، چربی ترانس، چربی‌های اشباع شده بپرهیزید.
- به هیچ وجه از نوشیدنی‌های الکلی استفاده ننمایید.
مواد غذایی مناسب برای پایین اوردن انزیم کبدی
همانطور که در بالا ذکر کردیم استفاده از رژیم غذایی مناسب در کنار داروهای تجویز شده توسط پزشک می‌تواند کمک شایانی در کاهش سطح آنزیم‌های کبد شما داشته باشد در ادامه برخی از مواد غذایی مناسب به جهت کاهش آنزیم‌ها را مورد بررسی قرار خواهیم داد
قهوه
یکی از مواردی که می‌تواند به صورت چشمگیری کاهش آنزیم‌های کبد را باعث شود استفاده از قهوه است. در واقع کافئین موجود درون قهوه می‌توان خطر افزایش آنزیم‌ها را کاهش دهد.
سبزیجات تازه
هر اندازه که شما مصرف سبزیجات بالاتری داشته باشید، خطر کمتری در رابطه با آنزیم‌های کبدی شما را تهدید خواهد کرد. سبزیجاتی که به این منظور پیشنهاد می‌شود بروکلی، اسفناج، کلم، جوانه بروکسل و غیره می‌باشند. مصرف سبزیجات می‌تواند به کاهش وزن نیز کمک شایانی نماید.
استفاده از ماهی و غذاهای دریایی
بر اساس تحقیقات صورت گرفته ماهی و غذاهای دریایی منبع فوق العاده‌ای از نظر امگا 3 هستند. بر اساس تحقیقات مشخص شده است که امگا 3 می‌تواند التهاب کبد را به صورت قابل توجهی کاهش دهد به همین دلیل ماهی می‌تواند یکی از منابع غذایی مناسب به جهت کاهش آنزیم‌های کبد باشد.
جو دوسر
یکی از کربوهیدرات‌هایی که به وفور برای کاهش میزان آنزیم‌های کبد پیشنهاد می‌شود جو دوسر است. جو دوسر از جمله غلاتی است که دارای فیبر و انرژی بالایی بوده و به شما در حفظ وزن کمک شایانی می‌نماید.
طب سنتی پایین اوردن انزیم کبد
یکی از مواردی که امروزه به خصوص در کشورهای اروپایی به آن اهمیت داده می‌شود استفاده از طب سنتی به منظور درمان بسیاری از بیماری‌ها است. طب سنتی به واسطه روش‌هایی که در آن از مواد و داروهای شیمیایی استفاده نمی‌شود به کاهش آنزیم‌های کبد کمک می‌نماید. طب سنتی انواع متفاوتی دارد که هر کدام از آن‌ها عملکرد خاص خود را دارا می‌باشند در ادامه برخی از روش‌های درمانی در طب سنتی که قابل استفاده به منظور کاهش آنزیم‌های کبدی است را مورد بررسی قرار می‌دهیم :
- گیاه درمانی یا استفاده از گیاهان دارویی
- ماساژ درمانی
- حجامت
- بادکش درمانی
- زالو درمانی
- آب درمانی
- و غیره
داروی گیاهی برای آنزیم کبد
یکی از راه‌هایی که می‌توان به واسطه آن میزان آنزیم‌های کبدی را به صورت قابل توجهی کاهش داد، گیاهان دارویی می‌باشد. در ادامه برخی از این گیاهان دارویی را به شما معرفی می‌کنیم. فقط به این نکته توجه داشته باشید مصرف گیاهان دارویی همانند داروهای شیمیایی باید توسط متخصص تجویز شود به این منظور شما حتما باید تحت نظر متخصص طب سنتی و پزشک معالج خود به مصرف گیاهان دارویی بپردازید.
کاسنی
از جمله مواردی است که به عنوان تمیز کننده کبد در نظر گرفته می‌شود.
قاصدک
از جمله گیاهانی است که می‌توان به جهت کاهش آنزیم‌ها از آن استفاده نمود.
زردچوبه
از جمله موادی است که تاثیر به سزایی در کاهش آنزیم‌ها دارد.
رزماری
گیاهی است که به صورت متداول به منظور کاهش آنزیم‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
گیاهان دارویی بسیاری در رابطه با درمان مشکلات و اختلالات کبدی وجود دارند که در این قسمت بیان نکرده‌ایم. شما به منظور درمان با گیاهان دارویی باید به متخصص طب سنتی مراجعه نمایید.
