عوارض مصرف آنتی بیوتیک بر بدن و عواقب مصرف بیش از حد آن
آنتیبیوتیک ها گونه ای از داروها محسوب می شوند، که به توقف رشد باکتـری ها کمک می کنند. آنها با کشتن یا ایجاد اخلال در روند تکثیر یا تولید باکتری‌ها، موفق به انجام این کار می‌شوند. در ادامه عوارض مصرف آنتی بیوتیک ها ،را با هم مرور می کنیم.
آنتیبیوتیکها تاثیری روی عفونت های ویروسی، از قبیل سرماخوردگی های معمولی، اکثر گلو دردها و آنفولانزا ندارند. برخی از عفونت هایی، که با آنتیبیوتیک ها قابل درمان هستند، عبارتند از:
- برخی از عفونت های گوش و سینوس
- سیاه سرفه
- عفونت های کلیه و مثانه
- مننژیت (تورم مغز و نخاع)
- عفونت استرپتوکوک گلو
- عفونتهای دندان
- عفونتهای پوست
- ذات الریه باکتریایی
عوارض مصرف آنتی بیوتیک ها چیست؟
در ادامه با برخی عوارض مصرف آنتی بیوتیک ها آشنا میشویم:
تب
ممکن است فرد حین مصرف آنتی بیوتیک ها دچار تب شود. تب ناشی از عوارض مصرف آنتی بیوتیک معمولا خود به خود قطع میشود. اما اگر تب شما طی یک الی دو روز برطرف نشد. و همچنین تب شما همراه با علائمی چون خارش پوست و تنگی نفس شدید حتما به پزشک مراجعه کنید.
ایجاد مشکلات گوارشی
یکی از رایج ترین عوارض مصرف آنتیبیوتیک ها، تاثیر بر دستگاه گوارش است. البته از هر ۱۰ نفر ۱ نفر دچار این مشکل میشود. برخی از عوارض جانبی آنتیبیوتیکها که بر دستگاه گوارش تاثیر می‌گذارند، عبارتند از:
- حالت تهوع
- استفراق
- نفخ و سوء هاضمه
- درد شکم
- بی‌اشتهایی
این عوارض معمولا خفیف بوده و پس از دوره مصرف، ناپدید می‌شوند. اگر پس از مصرف دچار عوارض جانبی دیگری شدید، حتما با پزشک خود، مشورت کنید.
آسیب به کلیه ها
وظیفه ی کلیه ها، خروج سمومی مانند داروها، از خون و بدن توسط ادرار است. آنتی بیوتیک ها می‌توانند در افرادی با زمینه مشکلات کلیوی، باعث فشار آمدن و آسیب به کلیه ها شوند. هرچه سن افراد بالاتر می‌رود، به طور طبیعی از کارایی کلیه‌ها کاسته میشود. پزشکان اغلب برای افراد مسن یا دارای زمینه مشکلات کلیوی، دوزهای پایین تری ار آنتی بیوتیک ها را برای شروع درمان تجویز می کنند.
واکنشهای آلرژیک بدن ناشی از عوارض مصرف آنتی بیوتیک
تقریبا از هر ۱۵ نفر، ۱ نفر به آنتی بیوتیک ها، به صورت بروز حساسیت، واکنش نشان می دهند. بیشتر این حساسیت ها به پنی‌سیلین و سفالوسپورین می‌باشد. دراکثر مواقع، شدت این نوع حساسیت‌ها، کم تا متوسط بوده و به اشکال زیر نمایان میشود:
- جوش‌های پوستی برآمده و خارش دار(کهیرهای پوستی)
- سرفه زدن
- خس خس کردن
- گرفتگی گلو، که می‌تواند منجربه مشکلات تنفسی گردد
این واکنشهای حساسیتی که اغلب با شدت کم تا متوسط ظاهر می‌شوند. با مصرف آنتی هیستامین ها، به خوبی قابل درمان هستند. اما در صورتی که حساسیت های شما، نگران کننده هستند، یا نشانههای ظاهر شده پس از درمان بهبود پیدا نکردند، با پزشک خود تماس بگیرید.
آنافیلاکسی
در موارد بسیار نادر، عوارض مصرف آنتی بیوتیک ،منجـر به واکنشهای حساسیتی شدید و تهدید کننده می‌گردد، که با عنوان آنافیلاسکی شناخته میشود. نشانه های اولیه آنافیلاکسی در اغلب مواقع، مانند نشانه های حساسیت خفیف ظاهر میگردند. این نشانه‌ها شامل:
- خس خس کردن
- احساس گیجی یا حالت غش
- مشکلات تنفسی، از قبیل تنفس های کم عمق و سریع
- پریشانی و اضطرب
- پوست مرطوب
- افزایش ضربان قلب
- غش کردن یا از هوش رفتن
ممکن است نشانههای حساسیت، به شکل‌‌های دیگری از قبیل جوش‌های برآمده و خارش دار(کهیر)، بیمار شدن یا توهم بیماری، تورم (آنژیوادم یا تورم عروقی)، یا شکم درد، ظاهر شوند. آنافیلاکسی یک مورد اورژانسی در پزشکی است. اگر احساس کردید شما یا اطرفیانتان دچار این عارضه شده اید، سریعا باید با فوریت های پزشکی تماس گرفته و درخواست آمبولانس کنید.
عفونت قارچی ناشی ازعوارض مصرف آنتی بیوتیک
آنتی بیوتیک با هدف از بین بردن باکتری‌ها ساخته شده است. به هر حال، گاهـی آنتی بیوتیک ها باکتری های خوبی که از بدن در مقابل عفونتهای قارچی محافظت می‌کنند را نیز، از بین می برند. در نتیجه، عوارض مصرف آنتی بیوتیک می تواند منجر به عفونت قارچی در:
- گلو
- دهان
- واژن
شود.
اشخاصی که حین مصرف آنتی بیوتیک یا پس از اتمام دوره آن، دچار عفونتهای قارچی می‌شوند، باید هر چه سریعتر با پزشک خود مشورت کنند. دارو های ضد قارچ در اغلب مواقع، قادر به درمان این نوع عفونت‌ها هستند. نشانههای عفونتهای قارچی رایج عبارتند از:
- بی اشتهایی
- خشکی دهان
- احساس درد هنگام خوردن یا بلعیدن
- درد یا احساس سوزش، هنگام مقاربت یا تخلیه ادرار
- ترشحات واژنی غیرعادی، که عموما به رنگ سفید مایل به خاکستری و با ترشحات بالا می‌باشد.
- لایه قطور و سفید رنگ در دهان وگلو
- تکه‌های سفید‌رنگ در گلو، روی لبها، سقف دهان یا زبان
- خارش، تورم یا درد در واژن
تتراسایکلین و حساسیت به نور
تتراسایکلین ممکن است باعث حساس شدن پوست شما به نور خورشید یا منابع نور مصنوعی، مانند سولاریوم، گردد. زمانی که از این داروها مصرف می‌کنید، از قرار گیری طولانی مدت در نور اجتناب کنید.
مقاومت آنتی بیوتیکی
آنتیبیوتیکها تاثیری روی عفونتهای ویروسی، از قبیل سرماخوردگی‌های معمولی، اکثر گلودردها و آنفولانزا ندارند. استفاده نابجا از آنتی بیوتیک ها منجر به مقاومت آنتی بیوتیکی در بدن و تحمیل عوارض جانبی آن به بدن می‌گردد. هرچه آنتی بیوتیک بیشتری مصرف گردد، باکتری‌ها مقاوم تر می‌شوند.
زیرا باکتریهای حساس از بین می‌روند، اما باکتریهای قوی‌تر در برابر درمان مقاومت کرده و به رشد وتکثیر خود ادامه می‌هند. تکرار و استفاده نامناسب از آنتی بیوتیک ها منجر به چنین فرآیندی می‌گردد.
پیشگیری از ابتلا به مقاومت آنتی بیوتیکی
دوره درمان را کامل کنید. حتی در صورت بهبودی کامل زیرا کامل نکردن دوره، باعث ایجاد مقاومت آنتی بیوتیکی میشود. سازمان غذا و دارو اعلام کرده است، که مقاومت آنتی بیوتیکی مسئله سلامتی عمومی رایجی است. زیرا تقریبا انواع باکتری‌ها قوی‌تر شده‌اند و به درمان با آنتیبیوتیک کمتر پاسخ می‌دهند.
مقاومت آنتی‌بیو‌تیکی در کودکان و سالمندان، به دلیل نرخ بالای استفاده از آنتیبیوتیک، نگرانی بیشتری را ایجاد می‌کند. وقتی که یک باکتری خاص به آنتی بیوتیک مقاوم میشود. درمان آن عفونت به مراتب سخت‌تر خواهد بود. در برخی موارد از نظر پزشکی غیرممکن می‌گردد. عفونت های باکتریایی درمان نشده به سرعت پخش می‌شوند.
آیا از عوارض مصرف آنتی بیوتیک می‌تواند بهم ریختن چرخه قاعدگی شما باشد؟
این نکته حائز اهمیت است که آنتیبیوتیک، منجر به کاهش سطح استروژن در برخی از زنان می شود، در حالیکه در برخی دیگر باعث افزایش شده. که این امر در برخی باعث تجربه پریودی زودتر از موعد یا دیر از موعد مقرر، را می تواند به همراه داشته باشد.
عوارض مصرف آنتی بیوتیک دردوران بارداری
بر اساس دانش پزشکی حال حاظر، اگر آنتیبیوتیک به طور مناسب و در دوزهای اندازه استفاده گردد، هیچ مشکل جدی‌ای برای جنین در دوران بارداری، ایجاد نمی‌کنند. درمان با آنتیبیوتیک، که مصرف آن منع شده است، عامل سقط جنین نخواهد بود. به هر حال، عدم مصرف هر نوع دارو، از جمله آنتیبیوتیکها، تنها حالت ایمنی مطلق در دوران بارداری محسوب میشود.
درمان ضعف ناشی از مصرف آنتیبیوتیک
با مصرف آنتی بیوتیک بدن به مرور دچار ضعف شده. زیرا آنتی بیوتیک ها تنها باکتری های عامل بیماری را از بین نمی‌برند بلکه باکتری های مفید دستگاه گوارش را نیز نابود می‌کنند پس:
از مکمل پروبیوتیک بهره بگیرید
با استفاده از مکمل ها و غذاهای حاوی پروبیوتیک، از اسهال ناشی از مصرف آنتیبیوتیک جلوگیری کنید. مطالعات نشان می‌دهد که غذاهای تخمیری مانند ماست (ماست پروبیوتیک) و کفیر(نوعی الکل)، می توانند عفونتهای قارچی را به خوبی دفع کنند.
چای گیاهی بنوشید
اگر هنگام مصرف آنتیبیوتیک دچار حالت تهوع می‌شوید، چای زنجبیل بنوشید تا شکم شما تسکین یابد. نوشیدن چای تمشک در رفع اسهال، بسیار موثر خواهد بود. اما از نوشیدن چای سیاه به دلیل دارا بودن کافئین زیاد اجتناب کنید، زیرا عوارض ناشی از مصرف آنتیبیوتیک از قبیل اسهال و حالت تهوع را تشدید می‌کند.
از مواد غذایی با فیبر بالا استفاده کنید
خوراکی هایی جون آجیل ها، حبوبات، انواع توت و موز حاوی فیبر زیادی هستند.با مصرف آنها به رشد باکتریهای سالم روده که در اثر مصرف آنتی بیوتیک از دست رفته اند، کمک می کنید. بهترین زمان مصرف این مواد پس اتمام دوره مصرف، آنتی بیوتیک مورد نظر است.
