فیبروز ریه چه نوع بیماری است؟
فیبروز ریه زمانی رخ می دهد که بافت های ریه آسیب دیده و دچار جراحت می شوند. این بافت سفت و ضخیم عملکرد صحیح ریه را مشکل می سازد. هر چه فیبروز ریه تشدید شود، تنگی نفس نیز پیشرفت می کند.
نبض ما– گردآوری
فیبروز ریه به معنی تشکیل بافت فیبروز (بافت همبند) در ریه است که علاوه بر ایجاد مشکل تنفس، انجام دادن حرکات ورزشی نیز دشوار می‌شود.این ناراحتی همچنین باعث سرفه‌های خشک و مزمن می‌شود.
عوامل بروز این بیماری متعدد است ازجمله التهاب مزمن که شایع‌ترین علت است. دلیل آن می‌تواند عفونت یا آرتریت روماتوئید باشد که سیستم ایمنی به‌جای حمله کردن به میکروب‌ها، به بافت‌های سالم ریه حمله ور می‌شود.قرار گرفتن در معرض اشعه و برخی آلاینده های محیطی نیز می‌تواند باعث بروز این مشکل شود. مصرف برخی از داروها نیز می‌تواند در بروز این بیماری نقش داشته باشد.
علائم شایع فیبروز ریه
- تنگی نفس
- سرفه خشک یا مزمن
- خستگی
- کاهش وزن بی دلیل
- درد عضلات یا مفاصل
دوره فیبروز ریوی و شدت علائم می تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. برخی افراد خیلی سریع و شدید بیمار می شوند. سایر افراد علائم متوسطی داشته که به تدریج و طی چند سال تشدید می شود.
علت بیماری
فیبروز ریه سبب صدمه و ضخیم شدن بافت های اطراف و بین ساک های هوایی (آلوئولی) ریه می شود. این امر انتقال اکسیژن به جریان خون را مشکل می کند. این آسیب می تواند علل مختلفی داشته باشد از جمله سمومی که از راه های هوایی وارد بدن می شود، بیماری های ریوی، پرتودرمانی بخاطر سرطان های قفسه سینه و سرطان پستان، و حتی برخی درمان های دارویی.
عوامل محیطی و شغلی
مواجهه بلند مدت با سموم و آلودگی ها می تواند به ریه آسیب برساند. از جمله:
- گرده های سیلیس
- الیاف آزبست
- خس و خاشاک
- فضله حیوانات و پرندگان
پرتو درمانی
در برخی افراد که به خاطر سرطان ریه یا پستان تحت پرتودرمانی قرار می گیرند، پس از چند ماه یا چند سال از درمان اولیه علائم آسیب ریه مشخص می شود. شدت آسیب به این موارد بستگی دارد:
- چه میزان از ریه با اشعه مواجهه داشته است؟
- میزان کلی اشعه تجویزی چقدر بوده است؟
- آیا شیمی درمانی هم انجام شده است؟
- آیا فرد بیماری های ریوی زمینه ای داشته است؟
داروها
بسیاری از داروها می توانند به ریه آسیب برسانند، به ویژه:
- داروهای شیمی درمانی. داروهایی مثل متوترکسات و سیکلوفسفامید که برای نابودی سلول های سرطانی طراحی شده اند، می توانند سبب آسیب به بافت ریه شوند.
- داروهای قلب. برخی داروهایی که برای آریتمی تجویز می شوند، مثل آمیودارون یا پروپرانولول می تواند به بافت ریه آسیب وارد کند.
- برخی آنتی بیوتیک ها. نیتروفورانتوئید و سولفاسالازین می تواند به ریه آسیب بزند.
بیماری ها
آسیب ریه می تواند ناشی از این بیماری ها باشد:
- توبرکلوزیس (سل)
- پنومونی (ذات الریه)
- لوپوس اریتماتوس سیستمیک
- آرتریت روماتوئید
- سارکوئیدوز
- اسکلرودرما
لیست مواد و بیماری هایی که به فیبروز ریه منجر می شوند بسیار بلند است. با این حال در بیشتر موارد، علت هیچ گاه شناخته نمی شود. فیبروز ریه به علت نامشخص را فیبروز ریوی ایدیوپاتیک می گویند.
محققین تئوری های مختلفی درباره عوامل محرک فیبروز ریه ایدیوپاتیک دارند، از جمله ویروس ها و مواجهه با دود سیگار. از آنجاییکه یکی از انواع فیبروز ریه ایدیوپاتیک موروثی است، وراثت هم می تواند در این بیماری نقش داشته باشد.
عواملی که فرد را مستعد فیبروز ریه می کند
- سن. اگرچه فیبروز ریوی در کودکان و نوزادان هم دیده می شود اما احتمال بروز این اختلال در میانسالان و سالمندان بیشتر است.
- سیگار. افراد سیگاری و آنهایی که سابقه استعمال دخانیات داشته اند، به احتمال بیشتری نسبت به افرادی که اصلاً سیگار نمی کشند به فیبروز ریه مبتلا می شوند. فیبروز ریه می تواند در بیماران آمفیزم نیز رخ دهد.
- شغل. اگر محل کار در معدن، مزرعه یا ساخت و ساز بوده و یا با آلوده کننده های شناخته شده در آسیب ریه مواجهه داشته باشید در معرض خطر ابتلا به فیبروز ریه هستید.
- درمان سرطان. پرتودرمانی در قفسه سینه و یا استفاده از برخی داروهای شیمی درمانی فرد را مستعد فیبروز ریه می کند.
- فاکتورهای ژنتیکی. به نظر می رسد برخی انواع فیبروز ریه به ارث می رسد، لذا عنصر ژنتیک نیز محتمل است.
عوارض فیبروز ریه می تواند شامل این موارد باشد
– افزایش فشار خون ریه (پرفشاری خون ریوی). برخلاف پرفشاری خون سیستمیک، این بیماری تنها بر شریان های ریه اثر می گذارد. این مشکل زمانی آغاز می شود که کوچک ترین شریان و مویرگ ها تحت فشار بافت های آسیب دیده قرار گیرند که سبب افزایش مقاومت جریان خون در ریه می شود. این امر به نوبه خود فشار شریان های ریوی و بطن راست را افزایش می دهد. پرفشاری خون ریوی بیماری جدی بوده که به طور پیشرونده تشدید می شود و ممکن است کشنده باشد.
– نارسایی قلبی سمت راست. این بیماری جدی زمانی رخ می دهد که بطن راست قلب به سختی خون را به شریان های ریوی نسبتاً مسدود شده پمپاژ کند.
– نارسایی تنفسی. این عارضه معمولاً آخرین مرحله بیماری مزمن ریوی است. زمانی اتفاق می افتد که سطح اکسیژن خون به حد خطرناکی کاهش می یابد. از آنجایی که معمولاً ریه ها مثل اسفنج خشک و سفت می شوند، تنفس مشکل شده و سبب خستگی و کاهش اشتها می شود.
– سرطان ریه. فیبروز ریوی در بلند مدت خطر سرطان ریه را افزایش می دهد.
درمان
آسیب بافتی که در فیبروز ریه ایجاد می شود قابل برگشت نیست و درمان های رایج برای جلوگیری از پیشرفت بیماری اثرگذار هستند. اگرچه برخی درمان ها می توانند به طور موقت علائم را بهبود بخشد یا پیشرفت بیماری را آهسته کند. سایر درمان ها کیفیت زندگی را بهبود می دهند.
داروها
به بسیاری از بیماران فیبروز ریه ابتدا داروهای کورتونی (پردنیزولون) داده می شود، گاهی در ترکیب با سایر داروهایی که سیستم ایمنی را سرکوب می کنند، از جمله متوترکسات یا سیکلوسپورین نیز داده می شود. افزودن استیل سیستئین که از مشتقات طبیعی اسید آمینه است، به پردنیزون می تواند بیماری را در برخی افراد کاهش دهد. اثربخشی مناسب هیچ یک از این ترکیبات پس از مدت زیاد هنوز تأیید نشده است.
اکسیژن درمانی
استفاده از اکسیژن نمی تواند مانع آسیب ریه شود، اما می تواند:
تنفس و فعالیت را راحت تر کند.
عوارض ناشی از کاهش سطح اکسیژن را کمتر کرده و یا از آن جلوگیری کند.
فشارخون را در سمت راست قلب کاهش دهد.
خواب و کیفیت زندگی را بهبود بخشد.
بازتوانی ریوی
هدف از بازتوانی ریوی نه تنها درمان بیماری است بلکه عملکرد روزانه فرد را نیز بهبود می بخشد، همچنین به بیماران مبتلا به فیبروز ریه کمک می کند زندگی بهتری داشته باشند. در واقع برنامه های بازتوانی ریوی بر این امور تمرکز دارد:
- فعالیت بدنی برای بهبود مقاومت بدن
- تکنیک های تنفسی که کارایی ریه را بالا می برد
- مشاوره تغذیه
- مشاوره و حمایت
جراحی
پیوند ریه می تواند آخرین گزینه برای افراد جوان مبتلا به فیبروز ریوی شدید باشد که از سایر درمان ها بهره ای نبرده اند.
هشدار
آلاینده‌های مختلف مانند ریزگرد‌ها موجب فیبروز ریه می‌شود. مواد غذایی که در کاهش علائم ای بیماری مفید هستند:
- کلم بروکلی
- برگهای سبز
- قارچ
- مرکبات
- انواع فلفل دلمه ای
- ماهی سالمون
- توت ها
