ترک سیگار به صورت علمی!
برای ضرورت ترک سیگار، دلایل زیادی وجود دارد. ترک سیگار یکی از روشهای اصلی کنترل خطر بیماری سرخرگ‌های کرونری و سایر بیماریهای قلبی عروقی می‌باشد.
به‌طورخلاصه استعمال سیگار از راه‌های زیر سبب افزایش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی‌عروقی می‌شود:
• تصلب شرایین
استعمال دخانیات سبب آسیب به پوشش جدار رگهای خون‌رسانی کننده قلب، مغز و سایر اعضای بدن می‌شود. جدار آسیب دیده سرخرگ‌ها در مقابل تشکیل پلاک آسیب پذیرتر هستند. با تشکیل پلاک جریان خون محدود می‌گردد و این روند تصلب‌شرایین (آترواسکلروز) نامیده می‌شود. در صورت درگیری سرخرگ‌های کرونری احتمال ایجاد حمله‌قلبی به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد. اگر سرخرگ‌های مغز دچار انسداد شوند، سکته مغزی رخ می‌دهد. تصلب‌شرایین همچنین عامل خطری برای ایجاد بیماری عروق محیطی است که در آن رگهای دست و پا درگیر می‌شوند. زمانیکه تصلب‌شرایین با سایر عوامل خطر همراه می‌گردد (به عنوان مثال فشارخون بالا و کلسترول بالای خون)، میزان خطر باز هم بیشتر می‌شود. استعمال روزانه حتی یک نخ سیگار هم سبب آسیب به اندوتلیوم یا پوشش داخلی جدار عروق می شود.
• لخته شدن خون
استعمال سیگار باعث می‌شود که خون آسانتر لخته ببندد. چسبیدن پلاکت‌ها به یکدیگر موجب آسانتر شدن تشکیل لخته می‌شود و این روند جزیی از آبشار حوادثی است که منجر به سکته مغزی و حمله قلبی می‌شوند. لخته خون درصورت انسداد سرخرگ‌ها می‌تواند منجر به بروز حمله قلبی، سکته مغزی و بیماری سرخرگ‌های محیطی شود. برخی دانشمندان بر این عقیده‌اند که اثر لخته کننده سیگار حتی مهم‌تر از نقش آن در ایجاد تصلب‌شرایین می‌باشد.
• کلسترول بالا
استعمال دخانیات سبب کاهش کلسترول HDL یا “کلسترول خوب” می‌شود.
• فشارخون بالا
گرچه سیگار به طور مستقیم سبب ایجاد فشارخون‌بالا نمی‌شود، اما بطور موقت سبب تنگ شدن عروق خونی قلب شده و سبب افزایش موقتی فشارخون می‌شود.
• انقباض سرخرگ‌ها
به جز انسداد ناشی از تصلب‌شرایین در سرخرگ‌ها، سیگار سبب تنگ شدن آنها نیز می‌گردد که خود سبب کاهش بیشتر جریان خون می‌شود.
• کاهش اکسیژن خون
نیکوتین و مونوکسیدکربن موجود در دود سیگار با ورود به خون سبب کاهش مقدار اکسیژن قابل حمل توسط خون می‌شوند. این اثر سبب می‌شود که قلب ضربان بیشتری داشته باشد تا بتواند اکسیژن‌رسانی را در حد لازم حفظ نماید. گزارش جدیدی نشان می‌دهد که استعمال آن به هر میزانی، سلامت سایر افراد غیرسیگاری خانواده را به خطر می‌اندازد. این گزارش نتایج مطالعات بزرگی که نشان می‌دهند استعمال غیرفعالانه سیگار می‌تواند سبب بروز سرطان، مشکلات تنفسی و بیماریهای قلبی‌عروقی شود را خلاصه کرده است. جهت حفظ و بهبود سلامت فرزندان، همسر و سایر افرادیکه با شما زندگی می‌کنند، سیگار را ترک کنید.
تعامل همه این آثار مضر با یکدیگر موجب صدمه دیدن سیستم قلبی عروقی می شود، بعلاوه استعمال سیگار سبب آسیب به ریه‌ها شده و همچنین منجر به افزایش خطر ایجاد سرطان ریه، گلو، معده، مثانه و بسیاری از سرطان‌های دیگر می‌شود.
چگونه عادت سیگار کشیدن را ترک کنیم؟
بهترین کاری که شما می‌توانید انجام دهید مصمم شدن برای ترک است، اما باید توجه داشته باشید که این تازه ابتدای یک راه دشوار است. به هنگام ترک سیگار ممکن است وسوسه شدیدی به مصرف مجدد آن داشته باشید ممکن است احساس عدم آرامش، تشدید استرس و کاهش هوشیاری، نیز به شما دست دهد. همچنین می‌توانید برای ترک سیگار از مجموعه ای از امکانات و راهکارهای مختلف استفاده نمایید.
اولین گام تصمیم‌گیری برای ترک سیگار است که در این زمینه پزشکتان می‌تواند به شما کمک کند. در ملاقات بعدی خود با پزشکتان فرصتی را برای بحث در مورد سیگار و آنچه که شما برای ترک به آن نیاز دارید، اختصاص دهید. پزشک می‌تواند با شما مشاوره نموده و درمان جایگزینی نیکوتین یا سایر داروهای مورد نیاز را تجویز نماید و راه‌هایی را برای مقابله با وابستگی به نیکوتین و وسوسه مصرف دوباره آن پیشنهاد نماید.
گام دوم، کسب آمادگی برای ترک است. ممکن است به حمایت خانواده و دوستان خود نیاز داشته باشید. شرایطی که شما را تشویق به مصرف می‌کنند (مانند استرس و یا ملاقات با برخی از دوستان) را شناسایی کنید و راه‌هایی را جهت دوری از آنها در نظر بگیرید. برنامه‌ای تنظیم کنید و ورزش روزانه را به عنوان روشی جهت مقابله با استعمال در آن بگنجانید.
شما باید نگرانی های خود، مانند احتمال افزایش وزن را ذکر کنید. ممکن است شما تمایل داشته باشید تا در برنامه‌ریزی ترک سیگار شرکت کنید یا با یک مشاور ویژه ترک دخانیات مشورت نمایید. از پزشک بخواهید تا در این زمینه فردی را به شما معرفی نماید. همچنین در صورت وسوسه شدن برای مصرف سیگار با شماره تلفن‌های ویژه ترک دخانیات (در صورت وجود) تماس بگیرید. دربسیاری از مناطق این خدمات ارایه می‌شوند و روشهای موثری جهت حمایت مداوم از شما در ایجاد این تغییر بزرگ (ترک سیگار) هستند.
وقتی که مصمم شدید که می‌خواهید ترک کنید، با پزشک خود تاریخی را جهت این کار مشخص کنید. اگرچه اکثر افراد ترجیح می‌دهند که به تدریج مصرف سیگار را قطع کنند، اما بهترین روش این است که مصرف آنرا به طور کامل در تاریخ مزبور قطع کنید. اگر قرار است از محصولات جایگزین نیکوتین یا سایر داروها استفاده نمایید، می‌توانید این درمان را در روز شروع ترک سیگار آغاز نموده یا پیش از تاریخ ترک سیگار، شروع به استفاده از این داروها نمایید.
سیگار را ترک کنید، ارزشش را دارد.
اگر شما سیگاری هستید بطور قطع مطالب زیادی را در مورد ضررهای سیگار شنیده‌اید. اگر شما در گذشته دچار حمله قلبی شده‌اید یا دارای عوامل خطر متعددی هستید، حتی ممکن است برای ترک سیگار از سوی خانواده در معرض فشار قرارگرفته باشید. با وجود تمامی این پیام‌های منفی، در این قسمت برخی از جملات تشویق کننده در مورد نتایج مطلوب ترک سیگار ارایه می‌شوند:
• یک سال پس از ترک سیگار، خطر ابتلا به بیماریهای قلبی‌عروقی مرتبط با استعمال این ماده مخدر به نصف کاهش می‌یابد.
• این کاهش خطر در مورد سکته مغزی، 15- 5 سال ادامه پیدا می‌کند و خطر سکته مغزی مشابه افراد غیر سیگاری می‌شود.
• با ترک سیگار طول عمر بیشتر می شود. ترک آن در 40 سالگی امید به زندگی را 5-3 سال بیشتر خواهد کرد. ترک سیگار در سنین بالاتر از 65 سالگی، یکسال به طول عمر اضافه خواهد کرد.
• شما تنها فردی نیستید که می‌خواهید آن را ترک کنید و در این راه همراهان دیگری هم دارید. درحدود 4 نفر از هر 5 سیگاری تمایل به ترک دارند و سالانه چندین هزار نفر، سیگار را به مدت یکسال یا بیشتر ترک می‌نمایند.
• هنگامی که شما سیگار را ترک می‌کنید، خانواده شما بویژه همسر و فرزندان و دوستان شما نیز همچون خودتان سالم‌تر خواهند بود چرا که بصورت غیر فعال در معرض دود آن قرار نمی‌گیرند.
• شما در صورت ترک، پول زیادی را پس‌انداز خواهید کرد. تخمین زده می‌شود که مصرف روزانه یک بسته آن در مجموع هزینه‌ای بیش از 365 هزار تومان در سال یا 15 میلیون تومان در طول40 سال داشته باشد. بطور قطع شما می‌توانید این پول اضافی را برای آموزش فرزندان، بازنشستگی، سلامت یا سایر هزینه‌های عمده خودتان مصرف نمایید.
دکتر اکبر نیک پژوه – متخصص طب پیشگیری و پزشکی اجتماعی
