علل کج گذاشتن پا در کودکان و درمان
علت کج گذاشتن پا یا چرخش پنجه پا به داخل مشخص نیست. از هر 1000 نوزاد تقریباً یک تا دو نوزاد با این عارضه متولد می‌شود و نخستین فرزند هر خانواده بیش از دیگر خواهران و برادران خود مستعد ابتلا به این نقص است.
نبض ما– پنجه‌های پای اغلب افراد هنگام راه رفتن به طور مستقیم رو به جلو یا اندکی به سمت خارج قرار می‌گیرد. اما در برخی افراد هنگام راه رفتن پنجه‌های پاهای‌شان را به سمت داخل تمایل دارد که اصطلاحا به آن “پا کفتری” می‌گویند.
کج گذاشتن پا به سمت داخل در کودکان کم‌سن در ابتدای به راه افتادن بسیار رایج است. در اغلب موارد با افزایش سن کودک کج گذاشتن پا برطرف می‌شود و کودک پاهایش را درست روی زمین می‌گذارد. اما در تعداد کمی از کودکان این عارضه به خودی خود بهتر نمی‌شود و باید درمان شود.
کج گذاشتن پا به سمت داخل هنگام راه رفتن، حتی اگر با افزایش سن کودک برطرف نشود، مشکلات وخیمی ایجاد نمی‌کند. گاهی برای کودکان دچار این عارضه، به علت انحنای پاهای‌شان کفش مناسب پیدا نمی‌شود. این مشکل کفش پوشیدن ممکن است والدین را وا دارد که به درمان اقدام کنند. کج گذاشتن پا باعث اشکال مفصلی یا اشکال در راه رفتن و حفظ تعادل نمی‌شود.
نشانه‌های کج گذاشتن پا در کودکان
در صورتی که نشانه‌های زیر در کودک شما وجود داشت، ممکن است کج گذاشتن پا نیاز به بررسی پزشکی داشته باشد:
- تداوم کج گذاشتن پا : اگر پس از سه سالگی همچنان کودک‌تان هنگام راه رفتن پایش را کج بگذارد.
- لنگیدن یا احساس درد هنگام راه رفتن
- کج گذاشتن یک پا به سمت داخل یا خارج بیشتر از پای دیگر
- تاخیر در رشد و تکامل در زمینه های دیگر، از جمله دیر به حرف افتادن
- اختلال در راه رفتن که با گذشت زمان بدتر می‌شود.
علل کج گذاشتن پا به داخل در کودکان
سه علت ممکن است در کودکان سالم باعث کج گذاشتن پا به سمت داخل شود:
- متاتارتوس اداکتوس
- چرخش ساق پا به سمت داخل
- چرخش بیش از حد استخوان ران به داخل
متاتارتوس اداکتوس
متاتارتوس اداکتوس به معناس انحنای پنجه پا یا کج گذاشتن پا و یا کف پا به سمت داخل است. این وضعیت پا هنگامی دیده می‌شود که به کف پای کودک نگاه کنید. اگر کودک شما متاتارتوس اداکتوس داشته باشد، ممکن است هنگامی که هنوز نوزاد است، متوجه آن شوید. این انحنا در پنجه پا احتمالا پیش از تولد نوزاد، هنگامی که پای او درون رحم تحت فشار قرار می‌گیرد، ایجاد می شود.
درمان
در بسیاری از این کودکان با افزایش سن کودک، پنجه پا راست می‌شود.
اگر پای کودک خیلی انحنا داشته باشد یا انحنای پا برطرف نشود، ممکن است پزشک گچ گرفتن یا استفاده از بریس را برای راست کردن پای کودک تجویز کند.
مهم ترین مشکلی که انحنای شدید پنجه پا ایجاد می‌کند، مشکل کفش پوشیدن کودک است و دلیل اصلی برای گچ گرفتن یا استفاده از بریس هم همین است.
چرخش استخوان ساق پا به سمت داخل
استخوان درشت‌نی در ساق پا در حد فاصل زانو و قوزک پا قرار دارد. معمولا والدین هنگامی که کودک شروع به راه افتادن می‌کند، متوجه چرخش داخلی درشت‌نی می‌شوند. مقداری چرخش درشت‌نی به سمت داخل در نوزادان طبیعی است. این چرخش در پایان یک سالگی کودک برطرف می‌شود.
در برخی از کودکان این چرخش طوری صاف نمی‌شود که کودک بتواند پایش را به طور درست یعنی به سمت جلو یا اندکی به سمت خارج روی زمین بگذارد و در نتیجه در آغاز راه افتادن، پاهایش را به سمت داخل کج خواهد گذاشت.
استخوان‌های ساق پا با ادامه رشد کودک تا سن شش تا هشت سالگی کودک راست‌تر خواهند شد.
درمان
در این عارضه استفاده از بریس یا کفش‌های خاص کمکی زیادی نخواهد کرد.
یک شیوه درمانی استفاده از میله‌ای است که به کفش متصل است و باعث می‌شود پای کودک به سمت بیرون چرخانده شود. اما این شیوه در همه موارد موثر واقع نمی‌شود.
اغلب پزشکان برای کودکان کم سن مبتلا به این عارضه، درمانی تجویز نمی‌کنند و منتظر برطرف شدن آن با افزایش سن کودک می شوند. حتی اگر چرخش استخوان ساق پا به سمت داخل باقی بماند، باعث مشکلات مفصلی یا مشکل در راه رفتن یا پریدن کودک نخواهد شد.
گاهی ظاهر پا ممکن است مسئله‌ساز باشد که در این موارد درمان با جراحی برای بریدن استخوان‌ها و چرخاندن آنها به سمت بیرون انجام می شود تا پنجه پا مستقیم به سمت جلو قرار بگیرد. البته تعداد بسیار اندکی از کودکان نیاز به چنین جراحی‌هایی خواهند داشت.
چرخش استخوان ران به سمت داخل
همه نوزادان با اندکی چرخش استخوان ران به سمت داخل متولد می شوند. این عارضه در کودکان در سنین 2 تا 4 سالگی، پس از شروع به راه افتادن کودک خودش را نشان می‌دهد.
این عارضه ممکن است با افزایش سن در سال‌های ابتدای کودکی بدتر شود، اما نهایتا در سال‌های بعدی زندگی بهتر می‌شود.
درمان
در اغلب کودکان، در سن شش تا هشت سالگی پا به وضعیت طبیعی درمی‌آید.
استفاده از بریس یا کفش طبی معمولا کمکی نمی‌کند.
در معدودی از کودکان که چرخش به سمت داخل استخوان ران در آنها شدید است، ممکن است عمل جراحی برای بریدن استخوان و چرخاندن آن به سمت بیرون انجام شود تا پنجه پا روی زمین به سمت جلو قرار بگیرد.
انحراف مچ پا به خارج
درصد بسیاری از کودکان بعد از وزن گیری و ایستادن مستقل روی پاهای خود، دارای مچ پای چرخیده به سمت خارج می باشند که تا این سن به عنوان موردی فیزیولوژیک شناخته می شود. در صورتی که این چرخش به خارج بعد از دو سالگی هم ادامه داشته باشد به عنوان یک اختلال در نظر گرفته می شود که نیاز به مداخله و درمان دارد.
وجود چرخش یا انحراف در مچ پا و عدم درمان آن موجب ضربدری شدن زانوها، انحراف لگن، اسکولیوز، کایفوز و همچنین دردهای پا و ساق پا می شود. چرخش مچ پا به خارج با کاهش مهارت های راه رفتن و دویدن، خستگی های زودهنگام و همچنین دردهای شبانه در ارتباط است که این موارد به عنوان معیارهای تشخیصی والدین هم در نظر گرفته می شود که در صورت مشاهدهپا آنها باید به منظور بررسی تخصصی و درمان مراجعه نمایند.
درمان
درمان این اختلال بسته به شدت آن و نیز سن و شرایط زندگی بیمار و همچنین وجود اختلال دیگر متفاوت است. همه این بیماران باید ورزش های اصلاحی لازم را آموزش ببینند، درصدی از آنها باید کفش های مخصوص را تا زمانی که پزشک تشخیص می دهد بپوشند و درصدی هم از کفی های مخصوص که برای آنها ساخته می شود استفاده خواهند کرد.
منابع
مرکز جامع توانبخشی امید(دو مطلب جدا)
مرکز تشخیص و درمان اختلالات پا
همشهری آنلاین
تبیان
