کبد چرب: از مهمترین علائم تا درمان و رژیم غدایی مناسب

علائم کبد چرب معمولا نشانه ای خاص و منحصر به فرد ندارد. ممکن است شما احساس خستگی و ناراحتی بی دلیل در ناحیه ی شکم پیدا کنید. کبد شما ممکن است اندکی متورم شود و پزشک شما در حین بررسی فیزیکی به مشکل شما پی خواهد برد.

نزدیک به یک سوم از بزرگسالان آمریکا دچار کبد چرب هستند و به همین علت آمریکا بیشترین آمار کبد چرب را در جهان دارد. علائم کبد چرب بیشتر در افرادی که غذاهای پرچرب می خورند و هم اضافه وزن زیاد دارند و کم تحرک هستند، دیده می شود.

یکی از راه های اصلی درمان کبد چرب بدون توجه به نوع آن تغییر عادات غذایی و رژیم غذایی است. همانطور که از نامش مشخص است، بیماری کبد چرب بدین معنی است که شما چربی بسیاری در کبد خود دارید. در یک بدن سالم، کبد کمک می کند تا سموم از بدن دفع شده و صفرا تولید کند. (نوعی پروتئین گوارش شده) بیماری کبد چرب به کبد آسیب زده و از عملکرد صحیح آن جلوگیری می کند. بنابراین دقت کنید که گوارش و کبد ارتباط تنگاتنگی دارند.

علائم کبد چرب

متاسفانه مشکلات کبدی به طور باورنکردنی زیاد است. از هر پنج آمریکایی و استرالیایی، یک نفر کبد چرب دارد و اکثراً حتی خبر هم ندارند. با این حال، چندین نشانه‌ی هشداردهنده وجود دارد که نشان می‌دهد کبد احتمالاً وضع خوبی ندارد. بعضی از این نشانه‌ها عبارتند از:

• کاهش وزن
• بی اشتهایی
• درد در ناحیه شکم
• توده‌های چربی در پوست، به خصوص در پلک چشم‌ها
• احساس ضعف فیزیکی
• خستگی و کوفتگی
• سیاهی دور چشم‌ها
• راش و جوش صورت
• گونه‌های قرمز
• شکم بزرگ
• چربی اضافه
• وجود لایه اضافه روی زبان
• زرد شدن سفیدی چشم‌ها
• تنفس بد
• احتباس مایعات
• عرق کردن زیاد، به ویژه در صورت و پاها
• خارش پوست
• آکنه
• خارش، تورم و قرمزی چشم
• نواحی قهوه‌ای و لکه‌های پوستی
• مویرگ‌های قرمز روی صورت

اگر کبد چرب، نارسایی کبد، سیروز کبدی یا التهاب شدید کبدی پیشرفت کند،  علائم کبد چرب و نارسایی آن به شرح زیر خواهد بود:

• شکم متورم و پر از مایع شده
• تمایل به خونریزی راحت تر و سریع
• زردی پوست و چشم
• گیجی

مراحل کبد چرب

کبد چرب طی چهار مرحله توسعه میابد که عبارتند از:

۱. کبد چرب ساده

مقدار اضافی چربی در کبد وجود دارد.

۲. استتوهیپاتیتیس

علاوه بر چربی مقداری تورم در کبد وجود دارد.

۳- فیبروسیس

تورم در کبد باعث ایجاد زخم شده است.

۴- سیرهوسیس

زخم در کبد همه گیر شده است.

انواع بیماری کبد چرب

دو‌نوع از بیماری کبد چرب وجود دارد الکلی و غیرالکلی

۱- بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD)

این بیماری شامل شامل کبد چرب غیرالکلی ساده٬استتوهیپاتیس غیرالکلی (NASH) و کبد چرب سریع دوران حاملگی (ALFP).

۲- کبد چرب الکلی (AFLD)

این بیماری شامل AFLD ساده و استتوهاپیس الکلی (ASH)می‌شود.

تشخیص قطعی کبد چرب چگونه است؟

پزشک می‌تواند از آزمایش‌های مختلف برای تأیید وجود یا رد علائم کبد چرب استفاده کند. این تست‌ها نمی‌توانند نشان دهند که چربی کبد شما به چه علت است، مثلاً ناشی از مصرف الکل است یا نه، اما پزشک از شما در مورد مصرف الکل خواهد پرسید. این اطلاعات می‌تواند به پزشک کمک کند تا تشخیص دهد شما ALD یا NAFLD دارید.

برخی آزمایش‌هایی که ممکن است پزشک برای تشخیص بیماری کبد چرب تجویز کند عبارتند از:

آزمایش جسمی: پزشک وزن شما را اندازه می‌گیرد و بدنتان را برای احتمال وجود نشانه‌هایی از مشکلات کبدی مثل بزرگ شدن کبد یا یرقان، معاینه می‌کند.

آزمایش خون : آزمایش خون می‌تواند سطح بالای آنزیم‌های کبدی مثل آلانین آمینوترنسفرآز (ALT) و آسپارتات آمینوترنسفرآز (AST) را نشان دهد. اگر این طور باشد یعنی مشکلی دارید.

بیوپسی کبد: پزشک یک نمونه از بافت کبد را برمی‌دارد و به آزمایشگاه می فرستد تا التهاب یا آسیب‌های احتمالی کبد را مشخص کنند. این نمونه‌برداری در بیمارستان یا مراکز جراحی سرپایی انجام می‌شود. قبل از اجرای این روش برای شما دارو تجویز می‌شود تا ریلکس باشید و درد احتمالی کنترل شود.

تصویربرداری: ممکن است برای شما سونوگرافی یا سی‌تی اسکن یا ام آر ای نوشته شود. این آزمایش‌ها می‌تواند مشخص کند که آیا علایم کبد چرب دارید یا نه. اما نمی‌تواند بگوید کبد چرب ساده دارید یا NASH.

درمان کبد چرب

تا به حال هیچگونه دارویی در بازار وجود ندارد که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا برای کبد چرب تایید شده باشد. در حالیکه کاهش ۱۰ درصدی وزن و حتی ۳ و ۵ درصدی وزن برای کنترل این بیماری بسیار کمک کننده است.

به پزشک مراجعه کرده و برای واکسن های هپاتیت A و B در صورت عدم واکسیناسیون، اقدام کنید. این واکسن ها از گسترش ویروس ها و آسیب رسانی بیشتر به کبد جلوگیری می کند.

پیشگیری و یا کاهش علائم کبد چرب

۱- ورزش و تمرینات بدنی

 بیشتر ورزش کنید و فعالیت بدنی داشته باشید. سعی کنید روزانه حداقل نیم‌ساعت ورزش هوازی داشته باشید.

۲- کاهش کلسترول

مقدار چربی اشباع شده و قند خون تان را کنترل کنید. درصورتی که ورزش و رژیم برای شما کافی نیست و کلسترول شما کاهش نمی یابد به پزشک مراجعه کنید.

۳- کنترل دیابت

دیابت و کبد چرب بیماری هایی هستند که اغلب همراه با هم اتفاق می افتد. ورزش و رژیم می‌تواند به شما کمک کند تا هر دو بیماری را کنترل کنید. اگر قند خون بالایی دارید به پزشک مراجعه کنید تا قبل از اینکه علائم کبد چرب خود را نشان دهد.

۴- رژیم غذایی مناسب برای کبد چرب

به طور کلی رژیم غذایی مناسب برای بیماری و یا علائم کبد چرب شامل موارد زیر است:

• رژیم مملو از سبزیجات و میوه جات
• گیاهان سرشار از فیبر نظیر غلات کامل و  حبوبات
• مصرف کم  نمک، چربی های ترانس، چربی‌های اشباع شده، کربوهیدرات‌های تصفیه شده و شکر
• اجتناب از مصرف الکل

رژیم غذایی کم کالری و دارای چربی کم به شما کمک می کند تا وزن خود را کاهش داده و خطر ابتلا به بیماری کبد چرب را کم کنید. اگر اضافه وزن دارید، باید حداقل ۱۰ درصد از وزن‌تان را کم کنید. در ادامه به معرفی مواد غذایی مفید و موادی که باید از آنها اجتناب کنید را لیست می‌کنیم.

۱۲ ماده غذایی مفید برای کبد چرب

۱- قهوه برای کاهش آنزیم های غیر طبیعی کبد

مطالعات نشان می دهد افرادی که قهوه می نوشند و مبتلا به کبد چرب هستند دچار آسیب کبدی کمتری می شوند در مقایسه با افرادی که از این نوشیدنی کافئین دار استفاده نمی کنند. کافئین آنزیم های غیر طبیعی کبد را در افرادی که ریسک ابتلا به بیماری های کبدی دارند، کاهش می دهد.

۲- سبزیجات سبز رنگ برای جلوگیری از تجمع بافت چربی

محققین اثبات کرده اند که کلم بروکلی می تواند از تجمع چربی در کبد موش جلوگیری کند. در حالت کلی خوردن سبزیجات بیشتر همانند اسفناج، کلم بروکسل و دیگر سبزیجات می تواند به کاهش وزن کمک کنند.

۳- توفو برای کاهش تجمع چربی

طبق تحقیقی که در دانشگاه الینویز انجام شده، ثابت می کند، پروتئین سویا که در مواد غذایی نظیر توفو وجود دارد می تواند از تجمع چربی در کبد جلوگیری کند. علاوه بر این توفو حاوی چربی پایین و پروتئین بالاست.

۴- ماهی برای بهبود التهاب و میزان چربی بدن

ماهی های چرب نظیر سالمون، ساردین، تون و غزل آلا مملو از امگا ۳ هستند. اسید های چرب امگا-۳ برای متعادل کردن سطح چربی کبد، کاهش علایم کبد چرب و التهاب بسیار مفید هستند.

۵- بلغور جوی دو سر

غلات کامل نظیر بلغور جوی دو سر به بدن شما انرژی می دهد. این کربوهیدرات ها مملو از فیبر هستند که نقش موثری در کاهش وزن شما دارد.

۶- گردو

گردو سرشار از امگا ۳ است. تحققیقات نشان داده‌است افراد مبتلا به کبد چربی که گردو می خورند، عملکرد کبدی آن ها بهبود یافته است.

۷- آووکادو برای حفاظت از کبد

آووکادو سرشار چربی‌های سالم و مفید است. طبق تحقیقات مختلف،  آووکادو حاوی ترکیبات شیمیایی است که آسیب و علائم کبدی چرب را کاهش می دهد. آووکادو همچنین غنی از فیبر است که برای کنترل وزن مفید است.

۸- روغن زیتون و کاهش وزن

این روغن سرشار از اسید های چرب امگا ۳ است. این روغن در مقایسه با دیگر روغن ها نظیر مارگارین و کره سالم تر است. تحقیقات نشان داده است که روغن زیتون برای کاهش سطح آنزیم های کبدی، کبد چرب و کنترل وزن مفید است.

۹- شیر و لبنیات کم چرب برای جلوگیری از آسیب

لبنیات سرشار از پروتئین است که از آسیب های کبدی جلوگیری می کند.

۱۰- مغز آفتابگردان غنی در آنتی اکسیدان

زیتون این گیاه خوش طمع سرشار از ویتامین E و آنتی اکسیدان می‌باشد که از کبد در مقابل آسیب های احتمالی محافظت خواهد کرد.

۱۲- چای سبز برای جذب کمتر چربی

اطلاعات بدست آمده پیرو این قضیه است که چای سبز می تواند با جذب چربی تداخل ایجاد کند، اما نتایج بدست آمده قطعی نیست. محققین در حال بررسی این موضوع هستند که آیا چای سبز می تواند چربی کبدی را کاهش داده و عملکرد کبد را بهبود دهد یا خیر. اما چای سبز به تنهایی خواص زیادی نظیر کاهش کلسترول و بهبود کیفیت خواب دارد.

۱۱- سیر برای کاهش وزن

سیر نه تنها غذا را خوش‌طعم می‌کند، بلکه تحقیقات اثبات کرده‌است که حتی پودر سیر می تواند برای کاهش وزن مفید  باشد. بنابراین مبتلایان کبد چرب و افراد دارای علایم کبد چرب بهتر است که در رژیم خود این گیاه را نیز بگنجانند.

۶ ماده غذایی که مبتلایان به کبد چرب باید از آن دوری کنند

اگر علائم کبد چرب را دارید و مبتلا به کبد چرب هستید، از برخی مواد غذایی باید پرهیز کنید و یا به میزان کمی مصرف کنید. این مواد غذایی در حالت کلی باعث افزایش وزن شده و قند خون را بالا می‌برد.

۱- الکل

 الکل عامل اصلی ابتلا به کبد چرب و دیگر بیماری های کبدی است.

۲-نمک

مصرف بیش از اندازه نمک بدن شما را مجبور به نگه داشتن بیش از حد آب می کند. مصرف سدیم را به روزانه کمتر از ۱۵۰۰ میلی گرم محدود کنید.

۳- شکر

از غذاهای شیرین نظیر شکلات و شیرینی، نوشابه و آب میوه ها دوری کنید. قند خون بالا به تجمع چربی در کبد کمک می کند و با مصرف بیش از اندازه کم کم با علائم کبد چرب مواجه مب شوید.

۴- گوشت قرمز

 بیف و غذاهای گوشتی دارای چربی اشباع شده بسیار بالایی هستند.

۵- نان سفید، ماکارونی و برنج

رنگ سفید در این مواد غذایی نشانه ای فرآوری شده ی بالای این مواد غذایی است که قند خون شما را در مقایسه با دیگر غلات کامل به علت کمبود فیبر، بیشتر افزایش می دهد که در نتیجه می‌تواند علائم کبد چرب را کاهش دهد.

۶- غذاهای سرخ کردنی

 این غذاها دارای کالری و چربی بالایی هستند و برای کاهش علائم کبد چرب باید از آنها دوری کنید.

کبد چرب گرید ۲ خطرناک تر است یا گرید 1؟ درمان هر کدام چیست؟

گرید کبد چرب