آیا خارش از علائم کبد چرب است؟
خارش پوست (پروریت) گاهی اوقات می تواند بیانگر وجود یک بیماری زمینه ای همچون بیماری کبدی باشد. با این حال، همه افراد مبتلا به بیماری کبدی، خارش را تجربه نمی کنند. عوامل اختصاصی بروز خارش تاکنون ناشناخته باقی مانده اند. در این مقاله علاوه بر عوامل احتمالی خارش در مبتلایان به بیماری کبدی، نحوه درمان خارش و دیگر عوامل احتمالی آن بیان شده اند.
خارش چقدر رایج است؟
ابتلا به یک بیماری زمینه ای می تواند سبب بروز خارش شود. کبد یکی از بزرگ ترین اندام های بدن است که چربی ها را تجزیه، بدن را سم زدایی، کلسترول و پروتئین ها را تولید و ویتامین ها را ذخیره می کند. مرکز کنترل و پیشگیری از بیمار ها (CDC) بیان می کند که 4.5 میلیون نفر در ایالات متحده آمریکا، مبتلا به بیماری کبدی تشخیص داده شده اند. برخی از انواع بیماری های کبدی در پایین آورده شده اند:
- بیماری کبدی ناشی از مصرف الکل
- بیماری کبد چرب غیر الکلی
- هپاتیت
- سیروز صفراوی اولیه (PBC)
به گفته یک مقاله در سال 2017، پزشکان به طور رایج، خارش پوست را مرتبط با بیماری های مزمن کبدی، مخصوصا بیماری های کلستاز کبدی همچون سیروز صفراوی و کلانژیت اسکلروزان اولیه (PSC) می دانند. این خارش معمولا در کف دست ها و پا ها احساس می شود. محققان نوشته اند که شیوع خارش پوست در افراد مبتلا به سیروز صفراوی اولیه، 70 درصد است. خارش پوست همچنین می تواند به همراه کلانژیت اسکلروزان اولیه نیز بروز دهد، اما از آن جایی که افراد در زمان تشخیص معمولا بدون علامت هستند میزان شیوع این علامت ناشناخته باقی مانده است.
عوامل بروز خارش ناشی از بیماری کبدی
نمک های صفراوی
طبق یک مطالعه در سال 2019، انواعی از بیماری های کبدی، از جمله سیروز صفراوی اولیه می توانند ترشح صفرا را مختل کنند. یک مطالعه دیگر در سال 2015 بیان داشت که در بیماری کبدی، مقدار نمک های صفراوی افزایش یافته و در زیر پوست جمع می شوند که در نتیجه آن، خارش پوست به وجود می آید.
با این حال، همه افراد مبتلا به بیماری کبدی و سطوح بالای نمک های صفراوی، خارش پوست را تجربه نکرده و ارتباطی بین شدت خارش و غلظت نمک های صفراوی دیده نمی شود. دیگر تحقیقات گزارش دادند که سطوح غیر طبیعی بیلی روبین، احساس خارش را در نورون های حسی محیطی تحریک می کند. بیلی روبین یک رنگدانه صفراوی است که به همراه صفرا از بدن خارج می شود.
سطوح هیستامین ها در بدن
یک نظریه بیان دارد که سطوح بالای هیستامین ها در بدن، سبب خارش پوست می شود. یک تحقیق، سطوح بالای هیستامین را در افراد مبتلا به بیماری کلستاز کبدی گزارش داد. با این حال، محققان هیچ ارتباطی بین شدت خارش پوست و غلظت هیستامین ها یافت نکردند.
ترکیبات شیمیایی طبیعی
به گفته محققان، سروتونین و ترکیبات افیونی می توانند سبب بروز خارش پوست در افراد مبتلا به بیماری کبدی شوند. تولید ترکیبات افیونی در این مبتلایان می تواند نسبت به افراد دیگر بالا تر باشد.
درمان با دارو های ضد افیون (آنتاگونیست) می تواند شدت خارش را کاهش دهد. پزشکان بر این باورند که سروتونین می تواند آگاهی فرد از خارش را تغییر داده و به احساس خارش بیشتر منجر شود. به همین دلیل، امکان دارد مهار کننده های باز جذب سروتونین، در مدیریت خارش پوست مفید باشند.
درمان خارش پوست
با اینکه تعیین علت دقیق خارش دشوار است اما درمان های خود مراقبتی و روش های پیشگیرانه متعددی برای رفع این مشکل وجود دارند. برای مثال افراد می توانند برای رفع خارش خود از موارد زیر بهره گیرند:
- مرطوب کردن پوست
- حمام با آب سرد
- اعمال پارچه مرطوب و سرد بر نواحی مبتلا به خارش
- دوری از حرارت و گرما
- پوشیدن لباس های آزاد
- اجتناب از خارش تا حد امکان
پوشیدن دستکش در هنگام شب می تواند از خاراندن پوست در خواب پیشگیری کند. مصرف دارو های تجویزی خوراکی از جمله موارد زیر نیز می تواند مفید باشد:
- کلستیرامین (پروالیت)
- آنتی بیوتیک ریفامپیسین (ریفادین)
- ضد افیون های نالوکسان (نارکان) و نالترکسون (ویویترول)
- آنتاگونیست گیرنده سروتونین به نام سرترالین (زولوفت)
- دارو های آنتی هیستامین
زمان مراجعه به پزشک
با اینکه خارش پوست اغلب بی خطر و قابل درمان است، اما گاهی اوقات می تواند علامتی از بیماری کبدی نیز باشد. در پایین برخی علائم هشداری نوشته شده اند که می توانند بیانگر خارش ناشی از بیماری کبدی باشند:
- خارش شدید و مداوم پوست
- خارش در تمام نواحی پوست بدن
- خارشی که منجر به خاراندن شدید و ایجاد ضایعات عفونت های ثانویه می شود.
- خارش کف دست و پا در مبتلایان به بیماری های کلستاز کبدی
در صورتی که خارش پوست، کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد، صرف نظر از علت آن باید به پزشک مراجعه کرد. افرادی که از قبل به بیماری کبدی مبتلا بوده و به خارش پوست نیز دچار شده اند، باید به دنبال درمان پزشکی باشند. با این حال، این علامت بیانگر پیشرفت یا پیش آگهی بیماری نیست.
باید به یاد داشت که خارش پوست همواره یک علامت مستقیم یا ناشی از بیماری کبدی نیست. دیگر علائم بیماری کبدی شامل خستگی، کبودی یا خونریزی، بروز ورید های عنکبوتی، زردی پوست و چشم ها و و استنشاق بوی غیر طبیعی است. ترکیب این علائم تشخیص شفاف تری از ابتلا به بیماری کبدی خواهد داد.
بیماری کبدی در طول بارداری
زنان باردار می توانند به خارش دچار شوند. با اینکه خارش در طول بارداری، در اثر کشیده شدن پوست و نوسان هورمون ها است اما می تواند ناشی از ابتلا به یک بیماری کبدی به نام کلستاز داخلی کبدی بارداری نیز باشد. در این بیماری، اسید های صفراوی به خوبی جریان نیافته و با تجمع در بدن سبب بروز خارش می شوند.
دیگر علائم کلستاز داخل کبدی، شامل موارد زیر می شوند:
- خارش بیشتر در کف دست ها و پا ها دیده می شود
- تیرگی ادرار
- یرقان یا زردی
- بی رنگ شدن مدفوع
امکان دارد موارد زیر برای زنان باردار مبتلا به خارش پوست مفید باشند:
پوشیدن لباس های آزاد
پوشیدن لباس های نخی
حمام با آب سرد
اجتناب از مصرف عطر و ادکلن
مرطوب کردن پوست
اجتناب از مصرف مواد غذایی پر ادویه، کافئین و الکل
دیگر عوامل احتمالی خارش پوست
بسیاری از عوامل احتمالی دیگر نیز می توانند سبب خارش پوست شوند که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اگزمای آتوپیک
- پسوریازیس
- خشکی پوست
- راش ناشی از گرما
نتیجه گیری
خارش پوستی می تواند یک نشانه اولیه از ابتلا به بیماری کبدی باشد. با اینکه علت دقیق خارش پوست در مبتلایان به بیماری کبدی مشخص نیست اما چندین نظریه در این رابطه وجود دارد. در صورت تداوم خارش به مدت بیش از 6 ماه، باید به پزشک مراجعه کرد. خارش می تواند سبب اختلال در خواب، اضطراب، افسردگی و زخم پوستی شود.
