چند روش ساده برای بهبود درد سیاتیک

درد سیاتیک از جمله رایج‌ترین دردهای شایع در جوامع امروزی است. امروزه کمتر کسی را می‌توان یافت که تجربه یک بار گرفتگی عصب سیاتیک را در زندگی ‌تجربه نکرده باشد.

نبض ما– درد عصب سیاتیک یا درد سیاتیک کمر اغلب اشاره به کمر دردی دارد که معمولاً به صورت تیر کشیدن در ناحیه کمر، ران ها، پشت و پایین پا احساس می شود.

درد رگ سیاتیک می تواند بسیار شدید باشد. این درد ممکن است در زمان ایستادن، نشستن یا دراز کشیدن نیز احساس شود. خوشبختانه، درد سیاتیک معمولاً به خوبی به روش های غیر جراحی واکنش نشان داده و درمان می شود. در صورتی که این مشکل به موقع تشخیص داده شده و درمان شود، علائم بیماری معمولاً در طول چند ماه پس از شروع درمان عصب سیاتیک از بین می رود. بنابراین توجه داشته باشید با وجود احتمال شدید بودن درد رگ سیاتیک، در اکثر موارد این مشکل با استفاده از روش های درمانی محافظه کارانه در طول چند هفته درمان خواهد شد.

رگ سیاتیک کجاست؟

عصب سیاتیک طولانی‌ترین عصب بدن انسان است که از ناحیه کمری آغاز و تا انتهای پا امتداد دارد. عصب سیاتیک از اتصال ریشه‌های عصبی L4-S3 که از مهره‌های کمری و ساکروم خارج شده تشکیل می‌شود و بعد از خارج شدن از لگن از پشت باسن به پشت ران رفته و در بالاتر از مفصل زانو به دو شاخه به نامهای عصب درشت‌نی و عصب نازک‌نی مشترک تقسیم می‌شود. هرگونه فشار بر روی این عصب می‌تواند باعث ایجاد درد سیاتیک در تمام طول عصب شود (یعنی مسیری که از کمر شروع می‌شود و از پشت پا پایین می‌آید و تا پاشنه و کف پا می‌رسد).

سیاتیک پای چپ و راست

عصب سیاتیک شاخه‌های مفصلی به مفاصل زانو و مچ پا، شاخه‌های عضلانی و شاخه‌های حسی دارد. عصب تیبیال (شاخه عصب سیاتیک) به پشت ساق و سپس کف پا رفته و حس نواحی ذکر شده و حرکت عضلاتی را که در این نواحی هستند تأمین می‌کند. عصب پرونئال در ناحیه زانو به دو شاخه سطحی و عمقی تقسیم می‌شود. هر دو این شاخه‌ها از جلو استخوان‌های ساق به پایین آمده و به پشت پا می‌روند. عصب پرونئال سطحی بیشتر مسئول حس پشت پا است و عصب پرونئال عمقی حرکت عضلات جلوی ساق را تأمین می‌کند.

معمولاً، درد سیاتیک پا فقط یک طرف بدن را تحت تاثیر خود قرار می دهد. در این حالت درد می تواند به صورت ناگهانی ایجاد شده یا به تدریج و با گذشت زمان افزایش پیدا کند.

علائم درد سیاتیک

علائم معمول ابتلا به سیاتیک از درد پایین کمر شروع شده و تا باسن کشیده می شود و منجر به درد کف پا و انگشتان می شود  در این حالت علائم درد سیاتیک ممکن است در هر نقطه از این مسیر احساس شود، اما معمولاً درد سیاتیک مسیری را دنبال می کند که از کمر شروع شده و به سمت باسن و پشت ران یا ماهیچه ساق پا کشیده می شود. سطح درد عصب سیاتیک در افراد مختلف می تواند از ملایم تا شدید باشد و معمولاً این درد ساق پا تا کشاله ران به صورت احساس تیر کشیدن یا سوزش، شبیه به شوک های الکتریکی و نیز احساس گرفتگی در افراد مختلف مشاهده می شود. در این حالت معمولاً فقط یک طرف بدن تحت تاثیر مشکل قرار می گیرد و درد سیاتیک می تواند با نشستن طولانی، خم شدن وحتی سرفه و عطسه کردن نیز تشدید شود. علاوه بر این سیاتیک می تواند با ایجاد بی حسی در ناحیه پایین تنه بیمار همراه باشد.

درمان سیاتیک چیست؟

درمان هایی که برای سیاتیک پیشنهاد شده اند را می توان به صورت زیر دسته بندی نمود:

– استراحت به مدت یک تا چند روز سبب بهبودی نسبی بیماری می‌شود. ولی استراحت به مدت طولانی، علائم را بدتر خواهد کرد.

– کیسه یخ: مقداری یخ در یک حوله تمیز قرار دهید و آن را به مدت حداقل 15 تا 20 دقیقه بر روی ناحیه دردناک قرار دهید. این عمل را روزی 4 مرتبه تکرار کنید. کیسه یخ باعث کاهش التهاب در محل می‌شود.

– کیسه‌ ‌آب گرم: پس از 48 ساعت از شروع درد، در نواحی آسیب‌دیده از گرما استفاده کنید. چنانچه درد سیاتیک شما ادامه داشت، به‌طور متناوب کیسه‌های گرم و سرد را بر روی ناحیه مبتلا قرار دهید.

– انجام حرکات کششی: ورزش‌های کششی به شما کمک می‌کنند تا زودتر خوب شوید‌.

– استفاده از داروهای ضددرد مثل آسپیرین، استامینوفن و بروفن. ولی استفاده زیاد این داروها، بسیار زیان‌آور است. این داروها دارای عوارض جانبی نظیر: تهوع، خونریزی معده و یا زخم‌های دستگاه‌ گوارشی هستند. پمادهای پیروکسیکام و دیکلوفناک هم مناسب اند.

– فیزیوتراپی: اگر دیسک‌ از جای خود بیرون زده است، فیزیوتراپی در بهبودی آن موثر است. هدف از فیزیوتراپی، کمک به قرارگیری بدن در وضعیت صحیح، تقویت عضلاتی که از کمر شما حمایت می‌کنند و تقویت انعطاف‌پذیری بدن است.

– ورزش‌های معمولی: ورزش موجب آزاد کردن آندورفین‌ ها می‌شود. آندورفین‌ها، واسطه‌های شیمیایی هستند که از رسیدن پیام‌های درد به مغز جلوگیری می‌کنند.

– طب سوزنی: بکی از روشهای درمان سیاتیک کمر استفاده از طب سوزنی است.

– تحریک الکتریکی عصب از روی پوست (TENS): در این روش از یک ابزار جعبه ای شکل خاص که با نیروی باتری کار می کند و قابل حمل می باشد، برای تحریک عضلات از روی پوست استفاده می شود. در این حالت جریان متغیر الکتریسیته جاری برای کنترل درد شدید و کاهش اسپاسم عضله از طریق پوست مورد استفاده قرار می گیرد.

– اگر درمان‌های بالا در طی چند ماه نتوانند درد سیاتیک را کاهش دهند، انجام درمان‌های دیگر نظیر: تزریق کورتون به پرده نخاعی و یا انجام عمل جراحی ضرورت پیدا می کند.

عمل جراحی برای سیاتیک

عمل جراحی مانند جراحی بسته ستون فقرات برای افرادی نیاز است که به روش های درمانی محافظه کارانه عکس العمل مثبت نشان نمی دهند، علائم بیماری آنها در حال پیشرفت است و با درد سیاتیک شدید به خاطر بیماری سیاتیک مواجه هستند. روش های جراحی قابل استفاده در این حالت عبارتند از:

• میکرودیسِککتومی: این روش درمانی برای برداشتن بخش هایی از فتق دیسک و درمان سیاتیک پا استفاده می شود.
• لامینکتومی: در این عمل جراحی استخوانی که دارای انحنا و خمیدگی است و ستون فقرات را تحت پوشش خود دارد (لامینا) و نیز بافتی که بطور خاص باعث وارد شدن فشار به عصب سیاتیک شده، برداشته می شوند.

سیاتیک+درمان گیاهی

در طب سنتی توصیه‌های کاربردی زیادی برای پیشگیری از عود کردن اسپاسم‌های عصب و درد سیاتیک به  افراد مبتلا به سیاتیک شده است:

افراد مبتلا به سیاتیک بهتر است از مصرف مواد غذایی با طبع سرد و مرطوب پرهیز کنند. این افراد بهتر است از مصرف گوشت گوساله و گاو، انواع چاشنی‌های ترش، ماست و دوغ و حبوبات بپرهیزند یا مصرف آنها را در طول هفته به حداقل برسانند.

پیاده‌روی صبحگاهی اما مستمر نیز یکی از بهترین روش‌ها برای پیشگیری از بروز گرفتگی‌های سیاتیک است.

این افراد بهتر است در وعده‌های غذایی خود به ویژه وعده صبحانه یا میان‌ وعده‌های صبح و عصر از شیره انگور و مغز گردو که در گروه مواد غذایی با طبع گرم هستند، استفاده کنند.

نوشیدن چای گیاهی و دمنوش‌هایی نظیر گل گاوزبان و یا نعناع می‌تواند به کاهش درد سیاتیک و ریلکسی اعصاب کمک کند و دردهای ناشی از سیاتیک را تخفیف دهد.

ماساژ موضع درد با روغن زیتونی که در آن مقدار کمی زنجبیل رنده شده، می‌تواند به بهبود درد سیاتیک کمک کند.

افزودن چاشنی‌ها و ادویه‌های گرم مثل دارچین و عسل به برنامه غذایی مبتلایان به اسپاسم می‌تواند موثر باشد.

درمان درد سیاتیک با ورزش

ورزش برای سیاتیک و حرکت های اصلاحی قابل انجام برای مشکل سیاتیک به شرح زیر هستند:

1- به پشت خود بر روی زمین دراز کشیده و زانوها را به صورتی خم کنید که کف پاهای شما بر روی زمین قرار داشته باشد. عضلات باسن خود را جمع کرده و شکم خود را به سمت داخل فشار کنید. در این حالت ناحیه پایین کمر شما باید بر روی زمین قرار داشته باشد. هم اکنون باسن خود را حدود یک اینچ از زمین بلند نمایید. در این حالت قسمت پایین کمر شما به آرامی از روی زمین بلند می شود، در حالی که بخش بالای کمر بر روی زمین باقی می ماند. این وضعیت را برای چند ثانیه حفظ کرده و سپس به حالت ریلکس باز گردید. این حرکت را برای 10 بار تکرار کنید.

2- به پشت خود بر روی زمین دراز کشیده و سر و گردن خود را بر روی یک سطح محافظ قرار دهید. سپس زانوی یک پای خود را خم کرده و پای خود را از ناحیه زیر زانو با دست بگیرید. به آرامی پای خود را به سمت سینه بکشید. این وضعیت را برای 20 ثانیه حفظ کنید و سپس با پای دیگر این حرکت را انجام دهید. این تمرین را برای 10 بار تکرار نمایید.

3- برای کاهش علائم سیاتیک در حالت ایستاده به صورتی قرار بگیرید که پاهای شما اندکی با هم فاصله داشته باشد، دست ها را بالای باسن ها قرار دهید. در حالی که به بالا نگاه می کنید، لگن خود را به آرامی به سمت جلو فشار دهید و کمر خود را کمی به عقب خم کنید. در این زمان لازم است زانوها صاف باشند. این وضعیت را برای 10 ثانیه حفظ کرده و سپس ریلکس کنید. این حرکت را برای 10 مرتبه تکرار نمایید.

4- به پشت دراز کشیده و زانوهای خود را خم کنید. در حالتی که دست های خود در جلوی سینه خود در حالت ضرب دری قرار می دهید، به آرامی شانه های خود را برای چند اینچ از روی زمین بلند کنید و عضلات شکم خود را به داخل جمع کرده و باسن خود را سفت کنید. سپس به آرامی پشت خود را بر روی زمین قرار داده و به حالت اولیه باز گردید. این حرکت را 8 تا 20 بار تکرار نمایید.

نبض ما– گردآوری

منابع

وبسایت دکتر حیدریان، تبیان، شفاف