علایم و نشانه های ابتلا به انحراف ستون فقرات
اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات خمیدگی بدون درد ستون فقرات که گاهی حالت پیشرونده داشته و باعث تغییر شک قفسه سینه و پشت می‌شود.
نبض ما– اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات به عنوان یک انحراف جانبی در ستون فقرات با یک زاویه کاب (زاویه به وجود آمده از دو خط ترسیم شده در بالا و پایین مهره‌های دارای انحنا) بزرگتر از 10 درجه تعریف می‌شده است.
هم اکنون این اطلاع وجود دارد که اسکولیوز را می‌توان به 3 نوع انحراف ستون فقرات دسته بندی کرد که عبارتست از انحراف به سمت جلو، انحراف به پهلو و انحراف چرخشی ستون فقرات است که در اسکن ام آر آی ستون فقرات قابل تشخیص می باشد.
این تغییرات انجام شده در اسکلت بدن باعث عدم توازن بافت‌های نرم مربوط به آن شده که می‌تواند یک ظاهر نامطلوب برای فرد ایجاد کند. اسکولیوز ممکن است در نتیجه یک نقص مادرزادی در هنگام تولد ایجادشود که به آن اسکولیوز مادرزادی گفته می شود.
انحراف ستون فقرات در کودکان
اسکولیز را می‌توان با توجه به سن بیمار مبتلا به آن نیز طبقه بندی کرد. به این ترتیب بیماری از لحاظ سن را به سه دسته انحراف ستون فقرات در کودکان کمتر از 3 سال، کودکان بین سنین 3 تا 10 سال و افراد بزرگتر از 10 سال تقسیم بندی می‌کنند.
اسکولیوز در دختران در سن نوجوانی شایعتر است. گروه بعدی انحراف ستون فقرات در کودکان ناشی از یک بیماری عضلانی، بیماری عصبی، انحراف به طرفین (اسکولیوز) که نیاز به بررسی و پیگیری جدی دارد به وجود می آید.
بد نشستن زمینه ساز نرمی مفاصل و رباط ها شده که موجب قوز پشتی و کوژی کمر شده و بیشتر در نوجوانان مشاهده می شود که با کاهش وزن و انجام ورزش مناسب رفع می شود.
انحراف ستون فقرات و بارداری
اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات و بارداری بیشتر از حالتی که فرد به تنهایی دچار یکی از این شرایط باشد، می‌تواند در صورت بروز همزمان برای فرد نگران‌کننده باشد. به هر حال، مهم است توجه داشته باشید به خاطر ابتلای مادر به اسکولیوز، نوزاد در معرض خطر قرار نمی‌گیرد.
در این شرایط لازم است مراقبت‌های خاص از فرد بیمار انجام شود، اما سلامت و رشد نوزاد به هیچ وجه به خاطر ابتلای مادر به اسکولیوز در معرض خطر نیست.
به خاطر ابتلای مادر به اسکولیوز، کودک در معرض خطر قرار نمی‌گیرد. در حقیقت، اکثر خانم‌های مبتلا به این بیماری، مشکلی برای به دنیا آوردن کودک نخواهند داشت. به هر حال، مطمئن شوید با متخصص طب فیریکی خود درباره ابتلا به اسکولیوز در مراحل اولیه شروع بارداری صحبت کرده باشید.
در این شرایط با توجه به انحنای ایجاد شده در ستون فقرات (انحراف جانبی، انحراف طرفی یا چرخش ستون فقرات)، بی‌هوشی بیمار ممکن است سخت یا حتی برای برخی خانم‌های دچار این مشکل غیرممکن باشد. علاوه بر این ممکن است شرایط بیمار به خاطر فشار وارد شده به بدن در هنگام زایمان خطرناک باشد یا لازم باشد از عمل جراحی سزارین برای به دنیا آوردن کودک استفاده شود.
در سه ماهه سوم بارداری، زنان مبتلا به انحراف ستون فقرات می‌بایست مراقبت خاص از ناحیه کمر خود داشته باشند. با توجه به اینکه در طول دوره بارداری انواع مختلف هورمون‌ها در بدن آزاد می‌شوند، رباط های بدن به‌طور طبیعی کمی شل شده و سست می‌شوند. این شرایط می‌تواند احتمال ایجاد انحراف در ستون فقرات را افزایش داده و برای بیمار در ناحیه کمر، لگن یا پا درد به همراه داشته باشد.
برای افرادی که از عمل جراحی اسکولیوز و ابزارهای کمکی در ناحیه ستون فقرات استفاده کرده‌اند، درد طولانی‌مدت در ناحیه کمر و کاهش میزان رضایت از نتایج جراحی اسکولیوز پس از بارداری مسئله‌ای عادی است.
خانم‌های مبتلا به انحراف ستون فقرات احتمالاً با درد بیشتر در ناحیه لگن، پا، و کمر خود در طول دوره بارداری مواجه می‌شوند. در این شرایط با توجه به انحراف موجود در ناحیه ستون فقرات، ممکن است فرآیند نفس‌گیری برای تولد کودک دشوارتر از شرایط عادی باشد.
پس از به دنیا آمدن کودک، احتمالاً شرایط اسکولیوز در صورتی که مادر از یک طرف بدن خود بیشتر برای نگهداری کودک استفاده کند، تشدید خواهد شد. به همین خاطر بهتر است از وسایل کمکی برای خانم‌های مبتلا به اسکولیوز پس از زایمان استفاده شود.
در حقیقت اکثر خانم‌های مبتلا به انحراف ستون فقرات بدون مشکل فرزند به دنیا می‌آورند. به هر حال، لازم است این افراد اطلاعات مناسب درباره اقدامات لازم در طول دوره بارداری و خطرات احتمالی مربوط به آن داشته باشند.
علایم و نشانه های ابتلا به انحراف ستون فقرات
برجستگی غیر عادی در ستون مهره ها همراه یا بدون انحناء جانبی ستون فقرات، درد، اشکال در راه رفتن، خستگی زودرس و در مراحل شدید بیماری ، اختلالات تنفسی و عصبی از علایم آن است.
روش تشخیص انحراف ستون فقرات
بهترین روش تشخیص ، معاینه دقیق توسط پزشک متخصص است. روشهای پرتونگاری (رادیو گرافیک) هم در تشخیص این معاینه کمک کننده است.
در اسکولیوز اگر از پشت به ستون فقرات نگاه کنیم ستون فقرات به‌جای اینکه مسیری مستقیم را به سمت بالا طی کند به سمت راست یا چپ زاویه پیدا کرده است.
عوارض انحراف ستون فقرات
این بیماری بدون درد پیشرفت می‌کند و امکان دارد به‌خاطر عدم تشخیص به موقع، یک قوس 10 درجه به قوسی 50 تا 60 درجه تبدیل شود و آنگاه فقط باید از درمان‌های تهاجمی و خطرناک کمک گرفت. متاسفانه بی‌توجهی کودکان و والدین به انحنای ستون فقرات می‌تواند باعث پیشرفت آرام بیماری شود. این بیماری می‌تواند باعث مشکلات خطرناکی نظیر دردهای شدید کمر، مشکلات تنفسی، دفورمیتی‌های اسکلتی و صدمات قلب و ریه شود.
انحراف ستون فقرات اگر زود تشخیص داده شود معمولاً به‌طور کامل قابل اصلاح است. اغلب ممکن است به یک بریس پشت که روزها بیمار آن را می‌بندد، برای سالیان دراز نیاز باشد.
در حالت کلی عوارض احتمالی آن عبارتند از:
- تغییر شکل شدید ستون فقرات و دنده‌ها
- اختلال در فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری های اجتماعی بیمار
- اختلال تنفس
- عفونت ریه
- نارسایی احتقانی قلب
درمان انحراف ستون فقرات
روش درمان سنتی مربوط به این مشکل شامل روشهای ورزش و حرکات اصلاحی اسکولیوز، بریسینگ، دستکاری، تحریک الکتریکی و استفاده از کفی طبی در کفش است. به هر حال هنوز مباحث زیادی درباره این موضوع مطرح می‌شود که آیا این روشهای درمانی موثر هستند یا خیر.
بعضی از این روشهای درمانی از الگوی «منتظر ماندن و مشاهده نتایج» تبعیت می‌کنند. در این روش‌ها سعی می‌شود با انجام اقدامات درمانی آستانه زاویه کاب مورد نیاز برای ستون فقرات اصلاح شود. در نهایت، اگر سایر روشهای درمانی موثر نباشند، طبعا باید عوارض جراحی اسکولیوز را پذیرفت و تنها انتخاب احتمالاً انجام عمل جراحی بر روی ستون فقرات خواهد بود.
حرکات اصلاحی انحراف ستون فقرات
تمرین‌های زیر به منظور درمان وضعیت افراد مبتلا به انحراف ستون فقرات طراحی شده است. انجام این حرکت‌ها برای دستیابی به سطح مناسب سلامت مهم است، هر چند برای افرادی که به اسکولیوز شدید مبتلا هستند، لازم است ابتدا ارزیابی لازم توسط پزشک از وضعیت بیمار انجام شود. در ادامه چند نمونه از ورزش های مناسب برای درمان انحراف ستون فقرات شرح داده می شود.
حرکت کشش رو به جلو
بر روی چهار دست و پای خود قرار بگیرید. پای راست خود را به سمت عقب بلند کنید و بازوی چپ خود را به سمت جلو بلند نمایید. این وضعیت را برای 10 ثانیه حفظ کنید. به حالت عادی باز گردید و این حرکت را با پای چپ و دست راست نیز تکرار کنید. این حرکت را با دست و پای مقابل برای ده بار انجام دهید.
حرکت انحنا دادن به بدن
بر روی زانوهای خود قرار گرفته دست‌ها را در کنار شکم قرار دهید. به آرامی خود را به سمت جلو خم کنید و به بدن خود اجازه دهید که به سمت جلو حلقه شود. در این حالت سر خود را روی زمین قرار ندهید. این وضعیت را برای 30 ثانیه حفظ کنید و این تمرین را چند بار تکرار نمایید.
حرکت زانو به سینه
هر دو پا و پاشنه آنها را به صورت صاف روی زمین قرار دهید. زانوی راست خود را بالا آورده و آن را با استفاده از دست‌ها به سمت سینه بکشید. این وضعیت را برای 30 ثانیه حفظ کنید و سپس به وضعیت عادی خود باز گردید. این حرکت را با پای دیگر خود تکرار کنید. این تمرین را در روز 30 بار با پای چپ و راست خود انجام دهید.
حرکت کششی به سمت بالا به شکل مجسمه ابوالهول
روی شکم خود دراز بکشید. قسمت بالا تنه خود را به آرامی بلند کنید و به طور همزمان لگن خود را بر روی زمین نگه دارید. سعی کنید یک کمان در قسمت پایین بدن خود ایجاد کنید. بلند کردن قسمت بالا تنه را تا فقط به میزانی انجام دهید که احساس ناراحتی نداشته باشید. با نگاه کردن به موقعیت نشان داده شده در تصاویر سعی کنید این حرکت را که در یوگا به عنوان موقعیت مجسمه ابوالهول نیز شناخته می‌شود، به درستی انجام دهید.
درمان انحراف ستون فقرات در بزرگسالان
هر چند که ما اغلب انحراف ستون فقرات (اسکولیوز) را به عنوان بیماری کودکان و نوجوانان می‌پنداریم، اما مطالعات اخیر، شیوع و اثرات اسکولیوز در بزرگسالان را نشان می‌دهد. در حالی که نرخ اسکولیوز در نوجوانان در حدود 2 تا 4 درصد برآورد شده است، مطالعات انجام شده در بزرگسالان، نرخ اسکولیوز را بین 12 و 20 درصد نشان می‌دهد.
درمان اسکولیوز بزرگسالان، بسیار منحصر به فرد و براساس علائم خاص و سن هر بیمار است. بسیاری از بیماران مبتلا به اسکولیوز دارای علایم بسیار جزئی بوده و بدون درمان با آن زندگی می‌کنند. بیماران دارای علائم شدید و غالب کمر درد به طور معمول با ورزش درمان می‌شوند.
بیماران مبتلا به درد کمر و درد پا ممکن است تا حدی از درمان تزریق برای کمک به تسکین درد ساق پا بهره‌مند شوند. در موارد شدیدتر حتی بریس می‌تواند تجویز گردد. اگر اسکولیوز بیشتر از 30 درجه باشد، انجام عمل جراحی ممکن است توصیه شود. لازم به ذکر است که جراحی مانع از پیشرفت انحراف ستون فقرات نبوده و قادر به درمان این وضعیت نیست.
بسیاری از بیماران مبتلا به اسکولیوز بزرگسالان نیاز به انجام عمل جراحی ندارند. درمان غیرجراحی و محافظه کارانه برای اسکولیوز بزرگسالان ممکن است شامل:
نظارت پیوسته
متخصصین ما با استفاده از روش اسکن سه‌بعدی می‌توانند وضعیت شما را پیگیری کرده و دریابند که اسکولیوز شما در چه مرحله‌ای است. همچنین در حالی که تحت هر نوع درمان هستید، هر گونه تغییر در وضعیت شما را ارزیابی می‌کنند.
بریس
این دیدگاه وجود دارد که بریس نمی‌تواند به درمان اسکولیوز در بزرگسالان کمک کند، زیرا صفحات رشد بسته شده و استخوان‌ها نمی‌توانند به آن پاسخ دهند. اما بریس در کوتاه مدت می‌تواند برای تسکین درد استفاده شود و تجربه نشان داده است که حتی وضعیت کمر بهتر شده است. لازم به ذکر است که در بزرگسالان بریس نمی‌تواند در بلند مدت استفاده شود، زیرا می‌تواند عضلات مرکزی را تضعیف کند.
تمرینات بدنی
تمرینات ورزشی با هدف تقویت عضلات مرکزی شکم و کمر و بهبود انعطاف‌پذیری آنها می‌تواند گزینه‌ی دیگری باشد، اعم از اینکه شما از اسکلولیوز خفیف، متوسط یا شدید رنج می‌برید.
نبض ما– گردآوری
منابع
باشگاه خبرنگاران، پزشکان بدون مرز، کلینیک فیزیوتراپی اسدی
