همه چیز در مورد ویتامین B12

ویتامین B12 ویتامینی حیاتی از گروه ویتامین های B است. کوبالامین نام دیگر آن است. در این مقاله عملکرد ویتامین B12، علائم کمبود آن و منابع سرشار از ویتامین B12 معرفی می شود.

کمبود ویتامین B12 موجب علائم غیر قابل بازگشت عصبی می شود. در ایالات متحده ی آمریکا بین ۱/۵ الی ۱۵ درصد از جمعیت کشور دچار کمبود ویتامین B12 هستند.

ویتامین B12 چیست؟

ویتامین B12 همانند ویتامین های دیگر گروه B محلول در آب است. این موضوع بدین معنیست که این ویتامین در آب حل می شود و به درون شریان های خونی روانه می شود. بدن انسان می تواند این ویتامین را برای حداکثر ۴ سال ذخیره کند. مقدار اضافی ویتامین B12 از طریق ادرار دفع می شود.

ویتامین B12 بزرگترین و پیچیده ترین ساختار را در بین ویتامین ها دارد. این ویتامین بصورت طبیعی در محصولات گوشتی یافت می شود و تنها تولید صنعتی آن از طریق سنتز تخمیر باکتریایی انجام می شود.

کاربرد ها

ویتامین B12 برای عملکرد طبیعی مغز و سیستم عصبی حیاتی است. همچنین این ویتامین در تولید سلول های قرمز خون نقش داشته و برای ساخت و تثبیت DNA کمک کننده است.

عملکرد بدن انسان میلیون ها سلول قرمز را در هر دقیقه  تولید می کند. این سلول ها بدون ویتامین B12 تکثیر نمی شوند. تولید سلول های قرمز خون در صورت کمبود ویتامین B12 کاهش می یابد. آنمی یا همان کم خونی زمانی اتفاق می افتد که سلول های قرمز خون کاهش یابد.

کمبود ویتامین B12 در بدن

کمبود ویتامین B12 زمانی روی می دهد که بدن انسان به مقدار کافی این ویتامین را دریافت نمی کند. این مسئله می تواند منجر به آسیب برگشت ناپذیر و صدمات بالقوه ی شدیدی، علی الخصوص به سیستم عصبی و مغز شود.

علائم

حتی کاهش بسیار کم این ویتامین می تواند باعث بروز علائم کمبود ویتامین B12 شود. این علائم عبارتند از: افسردگی، گیجی، مشکلات حافظه و کوفتگی عضلانی. گرچه این علائم به تنهایی برای تشخیص کمبود ویتامین B12 کافی نیست.

علائم دیگر کمبود ویتامین B12 عبارتند از:

• یبوست
• کاهش اشتها
• کاهش وزن

زمانی که این علائم تشدید شدند، باعث تغییرات عصبی نظیر بی حسی و مور مور شدن دست ها و پاها می شود. در بعضی از افراد حفظ تعادل مشکل می شود.

نوزادانی که دچار کمبود ویتامین B12 هستند ممکن است حرکات غیر عادی از خود بروز دهند، نظیر لرزش صورت، نقص عکس العمل های غیر ارادی، مشکلات تغذیه ای، سوزش و خارش و در نهایت درصورت عدم درمان این کمبود نوزاد دچار مشکلات مربوط رشد و تکامل می کند.

کمبود ویتامین B12 همراه با آسیب های دائمی عصبی و مغزی است. بعضی از افرادی که دچار کمبود این ویتامین هستند، ریسک بیشتری دارند تا به روان پریشی، شیدایی و زوال عقل مبتلا شوند.

کمبود این ویتامین می تواند باعث کم خونی شود. شایعترین علائم آنمی یا همان کم خونی عبارتند از خستگی و کوفتگی غیر عادی، تنگی نفس، ضربان قلب نامنظم. افرادی که دچار کم خونی هستند ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:

• سوزش دهان و زبان
• کاهش وزن
• پریدگی رنگ صورت و زردی پوست
• اسهال
• مشکلات قاعدگی

همچنین افرادی که دچار کمبود ویتامین B12 هستند ریسک ابتلا به عفونت در آنها بسیار بیشتر است.

نحوه مصرف ویتامین B12

موسسه ی سلامت آمریکا (NIH) توصیه می کند تا نوجوانان و بزرگسالان بالای ۱۴ سال روزانه نیازمند ۲/۴ میکروگرم ویتامین B12 مصرف کنند. زنان باردار باید از مصرف روزانه ۲/۶ میکروگرم ویتامین B12 اطمینان حاصل نموده و زنان شیرده روزانه ۲/۸ میکروگرم این ویتامین را لازم دارند.

مصرف بیش از حد این ویتامین مضر و خطرناک نیست. گرچه همیشه توصیه ی ما بر این است که قبل از مصرف هر گونه مکملی به پزشک مراجعه شود.

بعضی از داروها ممکن است با این ویتامین تداخل ایجاد کند. این داروها نظیر متفورمین، داروهای گوارشی و گروه هیستامین ها  که اغلب برای بیماری زخم معده بکار می روند، است.

آنتی بیوتیک کلرامفنیکول (chloramphenicol) یا کلرمیسیتین (chloromycetin) ممکن است با تولید سلول های قرمز خون در افرادی که مکمل مصرف می کنند، تداخل ایجاد کند.

بهترین منابع ویتامین B12

این ویتامین به صورت طبیعی در محصولات حیوانی نظیر ماهی، گوشت، تخم مرغ و محصولات لبنیاتی یافت می شود. این ویتامین معمولا در محصولات گیاهی یافت نمی شود.

منابع غذایی B12 عبارتند از:

• گوشت گاو
• گوشت مرغ و ماکیان
• گوشت بره
• گوشت ماهی
• محصولات لبنی نظیر شیر و پنیر و ماست
• برخی از محصولات تغذیه ای تخمیری
• تخم مرغ

گیاه خواران و کمبود ویتامین B12

همانگونه که منابع ویتامین B12 ماهی، گوشت، تخم مرغ و لبنیات است، افرادی که از این منابع تغذیه نمی کنند دچار ریسک ابتلا به کمبود این ویتامین هستند و باید برای جبران این کمبود از مکمل های ویتامین B12 استفاده کنند. تحقیقات نشان می دهد، گیاه خواران و افرادی که مدت طولانی گیاه خواری انجام می دهند، دچار کمبود ویتامین B12 هستند.

از ۲۳۲ گیاه خواری که مورد بررسی قرار گرفت، بیش از نیمی از آن ها دچار کمبود ویتامین B12 بودند. این کمبود در ۷ درصد از گیاه خوارانی که تحت نظر بودند، دیده شد و تنها در یک نفر که همه چیز خوار بود دیده شد.

زنان گیاه خوار باردار، نیازمند دقت بیشتری در مصرف مکمل ها هستند و لازم است، از مواد غذای غنی شده استفاده کنند تا این ویتامین از طریق جفت و شیر دهی به بچه انتقال داده شود. نوزادانی که دچار کمبود این ویتامین هستند، ممکن است دچار مشکلات عصبی دائمی و شدیدی شوند.

گیاه خواران می توانند از مکمل B12 استفاده کنند تا دچار کمبود این ویتامین نشوند. این مکمل علی الخصوص در دوران بارداری و شیر دهی بسیار اهمیت دارد. بعضی از انواع شیر سویا و سرلاک صبحانه غنی شده از این ویتامین  هستند.

توصیه می شود تا همیشه با حفظ تعادل رژیم غذایی و دریافت مقادیر لازم تغذیه ای قبل از درمان با مکمل از ابتلا به کمبود این ویتامین جلوگیری کنیم. نشانه های کمبود ویتامین B12 به راحتی با یک رژیم مغذی و سالم قابل پیشگیری است.

فواید ویتامین B12 تزریقی

دلایل زیادی وجود دارد که از B12 تزریقی استفاده کنیم. این دلایل عبارتند از:

کاهش ریسک ابتلا به کمبود ویتامین B12 و مشکلات همراه با آن

فایده ی واضح تزریق ویتامین B12، درمان کمبود آن و جلوگیری از ابتلا به علائم همراه با آن است. همچنین B12 تزریقی، ریسک ابتلا به برخی از مشکلات کمبود این ویتامین را نظیر موارد زیر کاهش می دهد:

• مشکلات قلبی
• اختلالات عصبی
• ناهماهنگی و بی نظمی عضلات (آتاکسی)
• نوروپاتی محیطی
• کاهش دید
• ناباروری
• آسیب لوله عصبی در کودکان زنانی که دچار کمبود b12  هستند

جذب سریع بالا

B12 تزریقی چون به معده نمی رود پس مستقیما توسط جریان خون جذب می شود. بنابراین برای افرادی نظیر سالخوردگانی که دچار مشکلات گوارشی و اسید معده کمی هستند، B12 تزریقی انتخابی بسیار بهتر از مکمل خوراکی B12 است.

عوارض جانبی و خطرات احتمالی

ورم زانو : ورم زانو و یا پا عارضه احتمالی ویتامین B12 تزریقی است و نیاز به بررسی پزشکی فوری است. برای مصرف این ویتامین محدودیتی وجود ندارد زیرا احتمال سمی بودن و اوردوز آن بسیار پایین است.

گرچه B12 تزریقی ممکن است عوارض جانبی داشته باشد. عوارض خفیف و خطرات احتمالی که در صورت ادامه دار بودن و یا بدتر شدن نیازمند بررسی پزشک است عبارتند از:

• درد، قرمزی و یا خارش در ناحیه ی تزریق شده
• اسهال خفیف
• احساس تورم در بدن

عوارض B12 تزریقی اورژانسی دارند عبارتند از:

• گرفتگی عضلانی
• ضربان قلب نامنظم
• ضعف و خستگی غیرطبیعی
• تورم زانو و یا پا

واکنش های شدید بسیار نادر است اما نیاز به مداخله اورژانسی است. این عوارض عبارتند از:

• خارش و تورم صورت، گلو و زبان
• مشکلات تنفسی
• سرگیجه ی شدید
• تغییرات ناگهانی دید
• لکنت زبان

نبض ما– ترجمه: محمد مهدی مغازه ای

منابع:

medicalnewstoday