علل، علائم و درمان خشکی لب

خشکی لب یکی از بیماری ها و مسائل آزاردهنده ای است که هر فردی حداقل یک بار آن را تجربه کرده است. این عارضه در برخی از افراد به صورت مکرر ایجاد می شود و دلایلی دارد که در ادامه به صورت مفصل به آن ها اشاره خواهد شد.

به طور کلی خشکی لب در اثر چند عامل ممکن است ایجاد شود که عبارت است از:

• بودن در معرض هوای خشک
• لیسیدن بیش از حد لب ها
• عوارض مصرف داروهای خاص درمانی

عارضۀ خشکی لب ممکن است در افراد بسیاری بروز پیدا کند، ولی این مشکل به طور خاص در بعضی افراد جدی‌تر می‌شود و ممکن است علت اصلی ایجاد آن وجود عفونت‌هایی در بدن فرد باشد. خشکی لب‌ها را معمولاً می‌توان با انجام دادن اقدامات ساده‌ی پیشگیرانه یا درمانی برطرف کرد، ولی اگر با گذشت زمان هیچ بهبودی در وضعیت فرد حاصل نشد، بهتر است به پزشک متخصص پوست مراجعه و با او مشورت کند.

علائم خشکی لب چیست

وجود علائم و نشانه‌های زیر در اطراف یا روی لب‌ها معمولاً نشانه‌های بروز عارضۀ خشکی لب به شمار می‌آید:

• خشکی پوست لب ها
• پوسته پوسته شدن لب ها
• ایجاد زخم روی پوست لب یا اطراف آن
• ورم کردن
• ایجاد شدن ترک
• خونریزی‌های مقطعی یا پیوسته

مهم‌ترین علل خشکی لب

۱. لب‌ها بر خلاف بقیۀ قسمت‌های پوست بدن، غدد ویژۀ تولید کنندۀ چربی ندارند و بنابراین خیلی بیشتر نیز در معرض خشک شدن و ترک خوردگی قرار دارند. کمبود رطوبت در این ناحیه می‌تواند این مشکل را بسیار حادتر کند و علت کمبود رطوبت نیز یا وابسته به آب و هواست و یا کم آبی بدن و در افراد مختلف متفاوت است.

۲. علاوه بر میزان رطوبت پایین و خشکی هوای زمستان، قرار گرفتن بیش از اندازه در معرض آفتاب داغ تابستانی نیز می‌تواند این مسئله را تشدید و حاد کند.

۳. اگر شما هم جزو افرادی باشید که مدام لب‌های خود را لیس می‌زنید، بهتر است بدانید بزاق موجود روی زبان میزان رطوبت لب‌ها را بیش از حد نیاز افزایش می‌دهد و همین عامل به نوبۀ خود می‌تواند منجر به خشکی لب‌ها بشود.

مصرف برخی داروهای خاص درمانی زیر نیز می‌تواند خشکی لب را ایجاد کند:

• ویتامین آ
• رتینوئید ها
• لیتیوم (که ویژۀ درمان بیماران مبتلا به اختلال دو قطبی می‌باشد)
• داروهای درمانی و کنترلی شیمی درمانی
• آسیب دیدن لب‌ها در اثر زمین خوردن یا اصابت ضربه‌های شدید به آن ها، گاز گرفتن لب‌ها و بریدن آن‌ها با وسایلی مثل کاغذ نیز می‌تواند علت خشکی لب باشد.
• گاهی اوقات نیز علت خشکی لب بروز واکنش‌های آلرژیک پوست لب به موادی مثل رژ‌های لب، مرطوب کننده ها، خمیر دندان و … است.

کمبود چه چیزهایی در بدن موجب ایجاد شدن خشکی لبها می‌شود

مهم‌ترین مسئله در این زمینه کم بودن میزان آب در بدن افراد است. کم آبی تأثیر تعیین کننده و مستقیمی بر روی خشک شدن بیش از اندازۀ لب‌ها می‌گذارد.

مهم‌ترین علائم کم آبی بدن عبارت است از:

• یبوست
• کاهش میزان ادرار
• خشک شدن بیش از اندازه و مکرر دهان
• سردرد و سرگیجه
• تیره شدن رنگ ادرار
• اگر کم آبی در بدن فرد شدید باشد، حتی ممکن است علائمی مثل کاهش محسوس فشار خون، تب، تنفس سریع و ضربان قلب شدید را نیز داشته باشد.
• تغذیۀ نامناسب فرد و یا سوء تغذیه که علائم آن بسیار مشابه کم آبی است، عبارت است از:
• ضعف شدید عضلانی
• ایجاد پوسیدگی‌های پی در پی روی دندان ها
• ایجاد نفخ شدید معده
• شکننده شدن استخوان‌ها و حتی بروز پوکی استخوان

باید توجه داشت که سوء تغذیه معمولاً به دلیل کمبود شدید و بی رویۀ ویتامین‌ها در بدن ایجاد می‌شود. بنابراین افرادی که رژیم غذایی محدودی دارند (و مثلاً گیاهخوار هستند) باید مطمئن باشند که از راه‌های دیگری غیر از مصرف گوشت به بدنشان ویتامین‌های لازم را می‌رسانند.

خشکی لب نشانۀ چیست و چه زمانی نشانۀ بیماری است

به جز مواردی که در بالا به آن‌ها اشاره شد، گاهی اوقات خشکی لب‌ها می‌تواند نشانه‌هایی از وجود برخی بیماری‌ها نیز داشته باشد.

اگر هر کدام از علائم زیر را دارید، خشکی لب‌های شما ممکن است به علت وجود عفونت‌ها یا بیماری‌های التهابی در بدنتان باشد:

• رنگ لب هایتان صورتی تیره یا قرمز شده است.
• بافت‌های برجستۀ کوچکی روی آن‌ها ایجاد شده است.
• زخم‌های ریز و درشتی روی لب یا اطراف آن شکل گرفته است.
• ایجاد پلاک‌ها و نقطه‌های سفید روی سطح لب شدت گرفته باشد.

اگر به طور ناگهانی لب هایتان و یا اطراف آن زخم و یا پوسته پوسته شد و با وجود مراقبت‌ها و اعمال درمانی و کنترلی هیچ گونه بهبودی حاصل نشد، ممکن است مبتلا به عفونت‌های باکتریایی و ویروسی شده باشید و باید در اسرع وقت برای دریافت دارو به پزشک متخصص مراجعه کنید.

اگر پزشک نتواند با معاینه‌های تخصصی مشکل شما را تشخیص دهد، لازم است که برای تشخیص دقیق آزمایش خون یا ادرار را نیز انجام بدهید.

خشکی شدید لب

خشکی لب‌ها در بیشتر موارد با درمان‌ها و داروهای خانگی بعد از گذشت مدتی رفع می‌شود، ولی اگر علت ایجاد این خشکی عوامل رایجی مثل کمبود آب، بودن در معرض گرمای شدید و تابش آفتاب و وزش باد و… نبوده باشد

پس از گذشت یک یا چند هفته هیچ علائمی از بهبود ظاهر نشود و حتی زخم‌ها و ترک‌های بیشتری نیز روی لب‌ها به وجود بیاید، بهتر است برای تشخیص مشکل اصلی هر چه زودتر به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید. خشکی شدید لب‌ها معمولاً نتیجۀ وجود مشکلات و بیماری‌های جدی در بدن است که در صورت درمان آن ها، خشکی لب‌ها نیز برطرف خواهد شد.

درمان خشکی لب

خشکی لب اگر از نوع شدید نباشد، معمولاً با مراقبت‌های خانگی درمان و رفع خواهد شد. برای درمان خشکی لب و درمان سوزش دور لب انجام اقدامات زیر می‌تواند مفید باشد:

• آب و مایعات بیشتری بنوشید. مصرف مایعات بدون کافئین و اجتناب از مصرف نوشیدنی‌های الکلی بسیار مؤثر است. استفادۀ زیاد از الکل موجب بروز اسهال و استفراغ و در نتیجه کم آبی بدن می‌شود.
• سعی کنید به هیچ عنوان لب هایتان را لیس نزنید. لیس زدن مداوم لب‌ها به دلیل تبخیر سریع بزاق دهان باعث افزایش خشکی و ترک خوردگی لب‌ها خواهد شد.
• در خانه از دستگاه‌های مرطوب کنندۀ هوا استفاده کنید.
• اگر قسمتی از لب هایتان زخم و خونریزی خفیف دارد، می‌توانید از کمپرس‌های سرد استفاده کنید. این کار جلوی خونریزی را می‌گیرد و میزان تورم لب‌ها را نیز کاهش می‌دهد.
• از قرار گرفتن در معرض آلرژن‌هایی مثل عطرها یا رنگ‌های آرایشی و شیمیایی و محصولات مراقبت از پوست نامطمئن خودداری کنید.
• تنفس از طریق دهان می‌تواند میزان خشکی لب‌ها را افزایش دهد. بنابراین بهتر است از طریق بینی نفس بکشید.
• در معرض هوای سرد، هوای خشک و وزش باد قرار نگیرید و پیش از خارج شدن از منزل از ژل‌ها و ضد آفتاب‌های مخصوص لب‌ها استفاده کنید. حتی می‌توانید لب هایتان را با روسری، دستمال یا ماسک نیز بپوشانید.

درمان خشکی لب در طب سنتی

طبیبان طب سنتی چینی طبق تئوری TCM، اعتقاد دارند که سلامت لب‌ها و دهان ارتباط زیادی با سلامت طحال چینی دارد. برخلاف طحال واقعی که دارای گلبول‌های قرمز مرده در بدن است، وظیفۀ طحال چینی تبدیل کردن مواد غذایی به خون و گلبول‌های سالم خونی است و خشکی لب‌ها طبق این تئوری طب سنتی، می‌تواند نشانۀ بروز مشکلی در متابولیسم مایعات در داخل بدن باشد.

همچنین اگر این طحال ضعیف شده باشد، لب‌ها کمرنگ خواهد شد. استرس و تغذیۀ نامناسب طحال را تحت تأثیر قرار می‌دهد و منجر به نفخ، خستگی، اسهال و خشک شدن لب‌ها خواهد شد. یکی از مهم‌ترین راه‌های درمان این مسئله انجام هفتگی طب سوزنی در امتداد پاها و ناحیۀ شکم است.

استفاده از محصولات مراقبت از لب و دهان Xerostom و به خصوص پماد آن می‌تواند خشکی لب‌ها را بهبود ببخشد و میزان درد در نواحی ترک خورده و دارای زخم را نیز تسکین بدهد. این محصول ترکیبی از روغن زیتون، بتائین و زایلیتول است.

چه زمانی خشکی لب نشانه دیابت است

خشکی لب که از عوارض خشکی دهان به حساب می‌آید، در برخی مواقع می‌تواند نشانۀ قند خون بالا و دیابت در فرد باشد. خشکی دهان منجر به پوسیدگی دندان‌ها و تغییراتی در ذائقۀ فرد می‌شود. بدن بیماران دیابتی به طور معمول در حال مبارزه با عفونت هاست و همین امر نیز موجب خشکی لب‌ها و دهان فرد بیمار می‌شود.

افزایش میزان مصرف مایعات بدون قند و آب و همچنین نگه داشتن بزاق در دهان می‌تواند خشکی لب‌ها و دهان را در طول زمان بهبود ببخشد. علاوه بر این جویدن آدامس‌های بدون قند، استفاده از دهان شویه‌ها و استفاده از محصولات پزشکی نیز می‌تواند کمک کننده باشد.