عوارض بالا بودن کراتینین خون در کودکان

افزایش کراتینین خون در کودکان همانند افراد بزرگسال یکی از علل نارسایی‌های کلیوی است. میزان کراتینین در خون رقم مشخصی دارد و زمانی که تعادل این عنصر در خون از حد مجاز فراتر رود، عوارض و پیامدهای ناگواری به همراه دارد.

نبض ما– برای آشنایی بیشتر با نقش کراتینین خون در کودکان و عوامل افزایش آن در بدن به سراغ دکتر محمد رضا صفری نژاد، متخصص اورولوژی اطفال رفته‌ایم.

کراتینین نرمال خون در کودکان چه میزانی  است؟

کراتینین معیار بسیار دقیق از عملکرد کلیه‌ها است و پارامتر دقیقی در نشان دادن عملکرد کلیه بشمار می‌آید. بر خلاف اوره که تحت تأثیر مصرف برخی مواد غذایی میزان آن تغییر می‌کند.

میزان کراتینین خون بر حسب توده عضلانی افراد متغیر است. در بالغین کراتینین 1 و دو دهم را طبیعی در نظر می‌گیریم  ولی کراتینین خون در کودکان زیر دوازده سال معمولا 7 دهم یا پایان تر است. در بالغین اگر کراتینین از یک ودو دهم به یک وسه دهم برسد علامت هشداری است.

کراتینین خون را باید پزشک تفسیر کند و جواب آزمایشگاه تنها نشان دهنده علامت هشدار نیست بلکه پزشک متوجه نقص می‌شود. کراتینین در افراد مسن، زنان باردار و افرادی که سوء تغذیه دارند متفاوت است.

علت بالا بودن کراتینین در خون کودکان چیست؟

کراتینین پایین در خون مشکلی ایجاد نمی‌کند و بالا رفتن کراتینین خون مشکل زا است و عوامل و علل بسیاری در بالا رفتن کراتینین خون نقش دارد که در اطفال این علل متفاوت از بزرگسالان است.

در نارسایی کلیه کراتینین خون بالا می‌رود. نارسایی کلیه می‌تواند هم حاد باشد هم مزمن. در اطفال معمولا نارسایی کلیه به شکل مزمن دیده می‌شود. مزمن به این معنی است که در طول چندین سال ایجاد می‌شود.

متأسفانه کلیه‌ها عضو مظلومی هستند و در اوایل که کلیه دچار نارسایی می‌شود بیمار علائمی ندارد و زمانی که به مرحله پیشرفته و زمانی که بیمار به دیالیز نیاز پیدا می‌کند در این موقع فرد به پزشک مراجعه می‌کند.

شایع ترین علت بالا رفتن کراتینین در نوزادان و شیرخواران، تنگی حالب است. تنگی حالب بصورت جمع شدن ادرار در کلیه‌ها خود را نشان می‌دهد به دلیل اینکه حالب تنگ است کودک نمی‌تواند ادرار را دفع کند.

به همین دلیل ادرار در کلیه‌ها تجمع می‌یابد و کلیه‌ها باد می‌کند با گذشت زمان ممکن است این حالت در نوزادان مبتلا از بین برود و یا بدتر شده و نیاز به عمل جراحی داشته باشند.

بالا رفتن کراتینین خون در کودکان چه خطراتی برای کودک دارد؟

علت دیگر بالا رفتن کراتینین در کودکان و شیرخواران، برگشت ادرار یا ریفلاکس است. در این حالت ادراری که از کلیه وارد مثانه می‌شود که در حالت طبیعی نباید از حالب‌ها به طرف کلیه برود از طریق حالب‌ها وارد کلیه می‌شود و کارکرد کلیه را مختل می‌کند.

علامت وجود ریفلاکس عفونت‌های ادراری است و کودکی که مرتب دچار عفونت ادراری شود حتما از نظر ریفلاکس باید بررسی شود.

سایر علل کراتینین خون در کودکان و شیرخواران عبارت است از: سنگ های کلیوی، وجود برخی از بیماری‌های پارانشیمال کلیه مثل گلومرولونفریت که منجر به نارسایی کلیه می‌شوند و عفونتهای مزمن کلیه که تشخیص داده نشده است. مانند کودکی که مرتب دچار تب و لرز می‌شود و به غلط این حالت را به سرماخوردگی نسبت می‌دهند.

یکی دیگر از علل بالا رفتن کراتینین خون در کودکان که در پسربچه‌ها دیده می‌شود، وجود تنگی در مجرای ادرار است که در این حالت دریچه‌ای در مجرای ادرار بصورت مادرزادی ایجاد می‌شود که به دریچه خلفی مجرای ادرار معروف است.

این عارضه باعث جلوگیری از دفع ادرار می‌شود این کودکان دچار تورم بسیار شدید در کلیه‌ها و حالب‌ها می‌شوند.

قطرحالب ها در حالت طبیعی به اندازه داخل خودکار بیک است در این بیماری قطر حالب به اندازه روده بزرگ می‌شود. اگر این مشکل سریع تشخیص داده نشود به سرعت قادر به از دست رفتن کار کلیه‌ها می‌شود.

علائم کراتینین بالا در خون چیست؟

در حقیقت علائم بالا بودن کراتینین به معنی علائم نارسایی کلیه است،  رنگ پریدگی، حالت تهوع و استفراغ به علت بالا بودن اوره، کم خونی و خارش بدن از علائم نارسایی کلیوی است که به علت افزایش کراتینین خون در بدن ایجاد می‌شود.

تنفس این افراد بوی ادرار می‌دهد زیرا کراتینین و اوره خون به قدری بالا رفته است که بیمار قادر به دفع از طریق کلیه‌ها نیست و از راه ریه دفع می‌کند.

کودک در منحنی وزن قرار نمی‌گیرد و خوب رشد نمی‌کند ولی به دلیل اینکه قادر به بیان مشکلات خود نیست این والدین هستند که این تشخیص را می‌دهند. امروز خوشبختانه کودکان سالانه آزمایش می‌دهند و تحت نظارت متخصص اطفال هستند و بالا رفتن کراتینین معمولا در مراحل اولیه قابل پیگیری است.

در کودکان پیگیری از مشکل باید از دوران جنینی صورت گیرد. امروزه با سونوگرافی‌هایی که از زنان باردار، براحتی وجود اختلافات کلیوی که بعدها منجر به نارسایی کلیوی خواهند شد، در رحم مادر تشخیص داده می شود و می توان بعد از تولد کودک با هوشیاری کامل درمان‌‌های ضروری را انجام داد.

درمان بیماری به چه صورت است؟

درمان بستگی به علت ایجاد کننده بالا رفتن کراتینین دارد. اگر فرد تنگی حالب دارد باید تنگی حالب برطرف شود. اگر مبتلا به ریفلاکس است باید ریفلاکس درمان شود و به همین صورت اگر دچار عفونت حاد کلیوی است این عفونت باید بررسی شود.

در مواردی که بصورت مزمن هر دو کلیه کار خود را از دست داده‌اند متأسفانه کاری برای درمان کلیه وجود ندارد . در ماههای اول چه بالغ چه کودک دیالیز می‌شوند تا برای انجام پیوند کلیه آماده شوند.

عوارض بالا رفتن کراتینین خون در کودکان چیست؟

یکی از عوارض بالا رفتن کراتینین در خون بالا رفتن پتاسیم خون است. پتاسیم خون اگر بالا رود سبب آریتمی یا بی نظمی ضربان قلب و در مواردی ایست قلبی می‌شود.

به دلیل اینکه کلیه ها مسئول تنظیم متابولیت‌های بدن مانند کلسیم و فسفر هستند در صورت اختلال در این عناصر پرکاری غده پاراتیروئید ایجاد می‌شود و این غده که پرکار شود سبب پوکی و نرمی استخوان می‌شود و این کودکان به آسانی شکستگی می‌شوند. علاوه بر این عوارض این کودکان دچار کم خونی می‌شوند و کم خونی این افراد با قرص آهن قابل جبران نیست.

کلیه ها مسئول ترشح ماده‌ای بنام«اریترو پوئیتین» این ماده در مغز و استخوان گلبول‌های قرمز را تحریک می‌کند و سبب تولید گلبول قرمز می‌شود و مانع کم خونی فرد می‌شود بنابراین درمان کم خونی این افراد با تجویز آهن نیست و با تجویز اریترو پوئیتین است که تا یک دهه پیش وجود نداشت و امروزه وجود دارد.

نبض ما– گفت و گو: اعظم صفایی